1 Hyrje

Gjenerata e re e programit, COBISS Cat, është aplikacion në internet. Për shkak se funksionon në një shfletues interneti mund të përdoret edhe në pajisje mobile.

1.1 Hyrja në COBISS Cat

Në aplikacion hyni përmes adresës https://cat.cobiss.net/cat/. Në dritaren për lidhje COBISS Cat duhet të shënoni akronimin e bibliotekës, emrin e përdoruesit dhe fjalëkalimin që keni në COBISS3/Katalogimi.

Në COBISS Cat përdoruesve u ndahen të njëjtat autorizime, sikurse i kanë pasur në COBISS3/Katalogimi.

Pas lidhjes, në skedën e shfletuesit të internetit, përkrah fjalës Katalogimi shfaqet edhe akronimi i bibliotekës.

2 Sistemi i katalogimit të përbashkët

Koncepti i katalogimit të përbashkët online është mbledhja dhe shpërndarja e të dhënave të përpunuara, që mundëson ndarjen racionale të punës dhe kursimin e kohës në procesin e vështirë të përpunimit të materialeve bibliotekare. Çdo njësi bibliotekare përpunohet vetëm një herë, më pas në regjistrimin bibliografik, përmes bazës së përbashkët të të dhënave COBIB, kanë qasje online të gjitha bibliotekat partnere në sistem.

Në katalogimin e përbashkët COBISS është karakteristikë lidhja e ngushtë e bazave lokale të të dhënave të bibliotekave të ndryshme me COBIB-in.

Bazat e të dhënave përmbajnë regjistrime bibliografike për burime të ndryshme (monografi, seriale, burime të integruara, artikuj dhe pjesë të tjera përbërëse, materiale jolibra, antikuare), ndërsa për nevoja të administrimit të bibliografive personale të autorëve, edhe regjistrime për veprat e ekzekutuara (ngjarjet).

Për administrimin e bibliografive të kërkuesve shkencorë në sistemin COBISS duhet të përdoret tipologjia unifikuese e dokumenteve, në bazë të së cilës klasifikohen njësitë bibliografike. Çdo njësie bibliografike i përcaktohet lloji (artikull shkencor origjinal, artikull shkencor i recensuar, artikull profesional, monografi shkencore ose profesionale, kontribut shkencor apo profesional në konferencë etj), i cili duhet të përshtatet me përkufizimet e vlefshme.

COBIB dhe të gjitha bazat lokale të të dhënave të bibliotekave pjesëmarrëse kanë strukturë të njëjtë të regjistrimeve bibliografike dhe të të dhënave përmbledhëse për koleksionet e bibliotekës. Bazat lokale, përveç këtyre të dhënave, përmbajnë edhe të dhëna të hollësishme e të strukturuara për koleksionet e bibliotekës, të cilat janë të rëndësishme për aktivitetet lokale të bibliotekave dhe shfaqjen në sistemin COBISS Plus.

Për shkëmbimin e të dhënave në sistemin COBISS përdoret formati COMARC/B për të dhënat bibliografike dhe formati COMARC/A për të dhënat e njësuara, të cilat bazohen në formatin UNIMARC, si dhe formati COMARC/H për të dhënat e koleksioneve, të cilin e ka zhvilluar IZUM. Për shkëmbimet ndërkombëtare të të dhënave përdoret formati MARC 21 dhe UNIMARC. Konvertimi nga formati MARC 21 në formatin COMARC realizohet duke zbatuar klientin Z39.50, ndërsa konvertimi nga formati COMARC në formatin MARC 21 duke zbatuar serverin Z39.50.

Në procesin e katalogimit të përbashkët shënimi i të dhënave bëhet përmes bazës lokale, ndërsa të dhënat në të njëjtën kohë ruhen edhe në COBIB. Në këtë proces zbatohet indeksimi online me rreth 200 indekse për kërkim për të dhënat bibliografike, të dhënat e njësuara dhe të dhënat për koleksionet e bibliotekës.

Kataloguesi, i cili dëshiron të shtoj një regjistrim në bazën lokale të të dhënave, fillimisht duhet të kontrolloj nëse regjistrimi bibliografik është në COBIB. Nëse regjistrimi ndodhet në COBIB, e transferon atë në bazën lokale të të dhënave dhe e plotëson me të dhëna të tjera për koleksionet. Nëse regjistrimi nuk ndodhet në COBIB, e krijon atë dhe më pas e ruan në COBIB dhe në bazën lokale të të dhënave.

Gjatë procedurës së krijimit të regjistrimit mund të kontrolloni nëse ai ekziston në ndonjë nga bazat e përbashkëta të të dhënave në COBISS.Net. Nëse regjistrimin e gjeni, e shkarkoni.

Nëse shërbimi bibliotekar i informacionit ka një marrëveshje të përshtatshme me qendrën e ISSN-së në Paris, gjatë krijimit të regjistrimeve për serialet mund të përdorni bazën ndërkombëtare të të dhënave ISSN, e cila është burimi më i plotë dhe më autoritar për identifikimin e serialeve. Nga kjo bazë, të dhënat përkatëse transferohen në COBIB dhe në bazën lokale të të dhënave. Është i mundur edhe shkarkimi i regjistrimeve bibliografike (në COBIB dhe në bazën lokale) nga WorldCat, përmes serverit të OCLC-së Z39.50, por shërbimi bibliotekar i informacionit duhet të ketë marrëveshje përkatëse me OCLC-në. Regjistrimet mund të shkarkohen edhe nga katalogu online i Bibliotekës së Kongresit (LC), Biblioteka Kombëtare Gjermane (DNB) dhe bibliotekat e Universitetit të Oxfordit (OXF).

Mund të bëhen edhe konvertimet retrospektive të regjistrimeve të lexueshme nga makina, të cilat biblioteka i ka krijuar para përfshirjes në sistemin COBISS, nëse ato plotësojnë kriteret minimale të cilësisë dhe pajtueshmërisë me formatin COMARC. Konvertimet bëhen vetëm në bazat lokale të të dhënave.

Cilësia, unifikimi dhe vazhdueshmëria e bazës lokale të të dhënave dhe e COBIB-it sigurohen në mënyra të ndryshme: me kontrollin e njësuar, me kontrollin e regjistrimeve dublikatë, me kontrollin automatik për formatet COMARC, me redaktimin e regjistrimeve, me kodet ndërkombëtare për të gjitha të dhënat e standardizuara (p.sh. shtetet, gjuhët, KDU-në), me kodet lokale për të gjitha të dhënat të cilat janë të përbashkëta brenda bibliotekave, me automatizimin e numëratorëve, me kontrollin unik identifikues të serialeve etj., dhe mbi të gjitha me trajnimin sistematik të krijuesve të regjistrimeve, të cilët për punë të ndryshme në sistem duhet të marrin lejet përkatëse.

2.1 Bazat e të dhënave

Në sistemin e përbashkët të katalogimit janë të përfshira:

• bazat bibliografike të të dhënave
• bazat e njësuara të të dhënave
• bazat arkivore të të dhënave

Të gjitha sistemet COBISS kanë bazën e përbashkët të të dhënave COBIB, bazat lokale dhe bazën e të dhënave CORES.

2.1.1 Bazat bibliografike të të dhënave

COBIB është baza e përbashkët bibliografike e të dhënave, e cila përmban të dhëna bibliografike dhe të dhëna përmbledhëse për koleksionet e bibliotekës, të shtuara nga të gjitha bazat lokale.

Bazat lokale të të dhënave janë baza të dhënash të bibliotekave të veçanta. Secila bazë lokale e të dhënave është një entitet i pavarur (katalogu i bibliotekave të veçanta), por prezanton edhe një pjesë të COBIB-it.

Të dhënat për burimet bibliografike vendosen në COBIB, por në të njëjtën kohë regjistrimi ruhet edhe në bazën lokale të të dhënave. Për të njëjtin burim bibliografik, në bazën lokale të të dhënave dhe në COBIB krijohet një regjistrim i vetëm, i cili përmes COBIB-it është i disponueshëm për të gjitha bibliotekat e përfshira në sistemin COBISS.

CORES është bazë e specializuar e të dhënave, e cila përmban të dhëna për redaktorët e tanishëm dhe të mëparshëm si dhe personat e tjerë dhe organizatat, që kanë bashkëpunuar në krijimin e burimeve në vazhdim. Për një burim në vazhdim krijohet një regjistrim, i cili përmban të dhëna elementare identifikuese dhe të dhëna për përgjegjësinë sipas viteve. Baza përditësohet rregullisht për nevojat e menaxhimit të bibliografive personale.

ELINKS është baza e të dhënave për lidhjet e internetit me botimet online. Kryesisht përfshinë adresat e internetit të serialeve dhe librave elektronikë, në të cilat qasja është e mundshme vetëm për një numër të kufizuar të përdoruesve, varësisht nga kontratat midis konsorciumeve bibliotekare dhe ofertuesve të shërbimeve të informacionit, si dhe adresat e internetit të botimeve të tjera online.

2.1.1.1 Bazat e huaja bibliografike të të dhënave

Programi COBISS mundëson shkarkimin e regjistrimeve nga bazat e tjera të të dhënave në rrjetin COBISS.Net dhe nga bazat e tjera të huaja (Katalogu online i Bibliotekës së Kongresit, WorldCat, ISSN, katalogu DNB dhe katalogu OXF).

COBISS.net Marrëveshja për krijimin e rrjetit COBISS.Net dhe shkëmbimi i lirë i regjistrimeve bibliografike, të krijuara në sistemet e informacionit të bibliotekave autonome të Bosnje dhe Hercegovinës, Malit të Zi, Maqedonisë, Sllovenisë dhe Serbisë, është nënshkruar në Beograd, në shkurt të vitit 2003, ndërsa në nëntor të vitit 2006 marrëveshjen e ka nënshkruar edhe Biblioteka Kombëtare e Bullgarisë. Në fillim të dhjetorit të vitit 2012, me një kontratë të veçantë midis IZUM-it dhe Akademisë së Shkencave të Shqipërisë është ndërtuar dhe është përfshirë në rrjetin COBISS.Net edhe sistemi COBISS.AL, në të cilin më pas janë përfshirë edhe bibliotekat e tjera. Në vitin 2018, me nënshkrimin e një marrëveshje të veçantë, projektit iu është bashkuar edhe biblioteka e Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, ndërsa pas saj edhe bibliotekat e tjera.

ISSN është baza e të dhënave, të cilën e mirëmban Qendra Ndërkombëtare e ISSN-së në Paris. Çdo numër i ISSN-së, që i është ndarë një seriali, regjistrohet në bazën ndërkombëtare të të dhënave, e cila zyrtarisht quhet Regjistër i ISSN-së, i njohur më parë si International Serials Data System. Kjo bazë e të dhënave plotësohet në mënyrë të vazhdueshme me një rritje vjetore nga 40.000 deri në 60.000 numra të ISSN-së, që korrespodon me numrin e barabartë të regjistrimeve dhe botimeve të identifikuara. Për krijimin dhe mirëmbajtjen e bazës së të dhënave të ISSN-së janë të ngarkuara qendrat kombëtare dhe rajonale të ISSN-së. Në sistem, me marrëveshje të veçantë, janë të përfshira edhe shtetet të cilat formalisht nuk janë anëtare të qendrës ndërkombëtare.

WorldCat është katalogu i përbashkët online, në të cilin janë të përfshira më shumë se 10 mijë biblioteka nga e gjithë bota, të cilat janë të lidhura me OCLC-në (Online Computer Library Center). Katalogu përmban regjistrime për të gjitha llojet e materialeve, në gjuhë të ndryshme. Regjistrimet në formatin MARC 21 janë të krijuara sipas rregullave të ndryshme të katalogimit. Nëse biblioteka posedon kontratë me ofertuesin e bazës së të dhënave WorldCat (OCLC), ajo mund të shkarkoj regjistrimet në COBIB dhe në bazën lokale, ndërsa të dhënat në regjistrime konvertohen në mënyrë automatike në formatin COMARC/B.

Katalogu LC është baza bibliografike e Bibliotekës së Kongresit (Library of Congress), e cila është bibliotekë hulumtuese e Kongresit Amerikan dhe njëherit biblioteka më e madhe në botë. Katalogu përmban me miliona regjistrime për lloje të ndryshme të materialeve në gjuhë të ndryshme, veçanërisht për monografi, dorëshkrime, fotografi, materiale hartografike, video dhe regjistrime zëri. Regjistrimet janë në formatin MARC 21 dhe janë të krijuara sipas rregullave anglo-amerikane të katalogimit (AACR). Gjatë shkarkimit të regjistrimeve në COBIB dhe në bazën lokale, të dhënat konvertohen në formatin COMARC/B.

Katalogu DNB (Deutsche Nationalbibliothek) është katalogu qendror gjerman, i cili përmban më shumë se 50 milion regjistrime për lloje të ndryshme të materialeve, kryesisht në gjuhën gjermane. DNB përdor formatin MARC 21 për shkëmbimin dhe përpunimin e regjistrimeve bibliografike. Gjatë shkarkimit të regjistrimeve në COBIB dhe në bazën lokale, të dhënat konvertohen në formatin COMARC/B.

Katalogu OXF (Oxford University Libraries), SOLO (Search Oxford Libraries Online) është një katalog online, i cili mundëson qasje në materialet e më shumë se 100 bibliotekave të Universitetit të Oxfordit. Regjistrimet janë në formatin MARC 21. Gjatë shkarkimit të regjistrimeve në COBIB dhe në bazën lokale, të dhënat konvertohen në formatin COMARC/B.

2.1.2 Bazat e njësuara të të dhënave

Bazat e njësuara të të dhënave kanë për qëllim kontrollin e njësuar të autorëve, titujve dhe emërtimeve lëndore. Përmbajnë regjistrime të njësuara për lloje të ndryshme të emrave, siç janë: emrat vetjakë, emrat e organizatave, titujt, emërtimet lëndore, emrat gjeografikë etj. Përfshirja e tyre në sistemin COBISS bëhet hap pas hapi dhe në mënyra të ndryshme.

Në vitin 2003 në COBISS.SI është përfshirë baza e të dhënave CONOR.SI, e cila përmban regjistrimet e njësuara për emrat vetjakë dhe emrat e organizatave, të cilët paraqiten si autorë në regjistrimet bibliografike. Fushat për autorët mund të lidhen me regjistrimet përkatëse të njësuara.

Në vitin 2021 në COBISS.SI është përfshirë edhe kontrolli i njësuar i emërtimeve lëndore. Për këtë qëllim në Slloveni përdoret Lista e përgjithshme e emërtimeve lëndore COBISS.SI (SGC). Baza e njësuar e të dhënave SGC përmban regjistrime për pikëqasjet lëndore në gjuhën sllovene dhe angleze. Në listë ndodhen regjistrimet për emrat e përgjithshëm, emrat vetjakë, të familjes, gjeografikë, për emrat e organizatave, për titujt e veprave, për zhanret dhe format. Ndërtimi i bazës së njësuar SGC bazohet në përkthimin e skedarit Sears H. W. Wilsona të vitit 2001, i cili ka përfshirë regjistrimet për pikëqasjet lëndore nga botimi i shtypur Sears List of Subject Headings i vitit 2000. Programi COBISS mundëson edhe redaktimin SGC, të cilin e kryen këshilli redaktues i listës së emërtimeve lëndore.

Kur është themeluar sistemi i katalogimit të përbashkët në Bullgari, përveç bazës lokale të të dhënave dhe COBIB-it, është ndërtuar edhe baza e njësuar e të dhënave për emra vetjakë dhe emra të organizatave (CONOR.BG), si dhe baza e njësuar e të dhënave për pikëqasjet (emërtimet) lëndore (COSUB.BG). Regjistrimet bibliografike janë të lidhura vetëm me regjistrimet nga baza CONOR.BG, ndërsa me regjistrimet nga COSUB.BG nuk janë të lidhura.

Kontrolli i njësuar i emrave vetjakë ekziston edhe në COBISS.SR, COBISS.CG, COBISS.RS, COBISS.AL dhe COBISS.KS.

Në sistemin COBISS.BH dhe COBISS.MK, ku kontrolli i njësuar aktualisht nuk aplikohet, po bëhet redaktimi i bazës fillestare CONOR. Pas përfundimit të redaktimit do të aplikohet edhe kontrolli i njësuar.

2.1.2.1 Bazat e huaja të njësuara të të dhënave

Programi COBISS mundëson shkarkimin e regjistrimeve nga skedari i njësuar i emrave LC/NAF – Library of Congress/NACO Authority File.

Skedari i njësuar LC/NAF përmban miliona regjistrime të njësuara për emrat, të cilat i kanë krijuar bibliotekat bashkëpunuese në programin NACO (Name Authority Cooperative Program), një nga programet ndërkombëtare të katalogimit të përbashkët PCC (Program for Cooperative Cataloging), të cilin e mirëmban Biblioteka e Kongresit (Library of Congress). Skedari përmban regjistrime për emra vetjakë, të organizatave, të konferencave dhe njësive politiko-territoriale, si dhe regjistrime për titujt e përbashkët, titujt e koleksioneve bibliotekare dhe pikëqasjet për emrin/titullin. Skedari përditësohet disa herë në vit dhe regjistrimet janë në formatin MARC 21.

2.1.3 Bazat arkivore të të dhënave

Bazat arkivore të të dhënave përdoren për ruajtjen e të gjitha varianteve të regjistrimeve bibliografike dhe të njësuara. Bazat arkivore të të dhënave mbushen gjatë krijimit, redaktimit ose fshirjes së regjistrimeve. Çdo variant i regjistrimit, të cilin kataloguesi e ruan në bazën e të dhënave COBIB, CONOR ose SGC, ruhet edhe në bazën arkivore, ku merr numrin e tij identifikues dhe nuk e mbulon variantin e mëparshëm.

Për çdo regjistrim bibliografik nga baza e të dhënave COBIB dhe për çdo regjistrim të njësuar nga baza e të dhënave CONOR në sistemin COBISS.SI mund të verifikohen dhe të shfaqen të gjitha versionet e regjistrimit nga viti 2007 e në vazhdim. Për regjistrimet e njësuara nga baza e të dhënave SGC mund të bëhet verifikimi dhe shfaqja e versioneve të mëparshme të regjistrimit nga prilli i vitit 2018 e në vazhdim, si dhe disa versione të vjetra të arkivuara gjatë ndryshimeve të mëdha në listën e emërtimeve lëndore.

2.2 Regjistrimet bibliografike

2.2.1 Krijimi i regjistrimit të ri bibliografik

Para krijimit të regjistrimit të ri bibliografik duhet të siguroheni, që regjistrimi për të njëjtin burim bibliografik nuk ekziston në bazën lokale të të dhënave ose në COBIB. Në këtë mënyrë nuk do të bëni dublikatë.

Regjistrimet e krijuara ruhen njëkohësisht në COBIB dhe në bazën lokale të të dhënave.

2.2.2 Redaktimi i regjistrimit bibliografik

Në aplikacionin COBISS Cat regjistrimet nga baza lokale redaktohen njëkohësisht në COBIB dhe në bazën lokale të të dhënave.

Mund të redaktoni edhe regjistrimin nga COBIB-i, i cili nuk ndodhet në bazën lokale, duke e shkarkuar atë. Mirëpo atë mund ta redaktoni vetëm në COBIB, në rastet kur biblioteka nuk e mban materialin dhe regjistrimin nuk dëshiron ta shkarkoj në bazën lokale.

Regjistrimin ekzistues në të njëjtën kohë mund ta redaktoj vetëm një katalogues në sistem.

Në bazat lokale të bibliotekave të veçanta mund të ekzistojnë regjistrime, të cilat nuk ndodhen në COBIB. Këto janë regjistrime bibliografike lokale, të krijuara përmes konvertimit nga sistemi, të cilin biblioteka e ka përdorur para përfshirjes në sistemin COBISS. Rekomandohet, që regjistrimet bibliografike lokale ose të transferohen sa më shpejt në COBIB, ose të fshihen. Shih kapitullin Lidh regjistrimet lokale.

2.3 Regjistrimet e njësuara

Kontrolli i njësuar mundëson përdorimin e qëndrueshëm të pikëqasjeve dhe emërtimeve lëndore në procesin e katalogimit, mirëmbajtjen më të lehtë të tyre në regjistrimet bibliografike dhe bazohet në lidhjen midis regjistrimeve bibliografike dhe atyre të njësuara. Regjistrimet e njësuara përmbajnë pikëqasje, që janë të përcaktuara në mënyrë uniforme për t’u përdorur në të gjithë sistemin e katalogimit të përbashkët, si dhe të dhëna të tjera siç janë: variantet e pikëqasjeve, pikëqasjet në lidhshmëri, shënimet etj. Ndryshimi i formave të njësuara, shtimi i varianteve ose të dhënave të tjera në katalogimin me kontroll të njësuar është i mundur vetëm në regjistrimet e njësuara.

Kontrolli i njësuar ekziston për emrat vetjakë, emrat e organizatave që shfaqen si autorë në regjistrimet bibliografike dhe për emërtimet lëndore.

Regjistrime të shkurtra për emrat vetjakë, me numër të kufizuar të fushave, mund të krijojnë të gjithë kataloguesit, të cilët kanë autorizimet për krijimin e regjistrimeve bibliografike. Ndërsa për krijimin e regjistrimeve të plota të njësuara për emrat vetjakë ose të organizatave duhet autorizim i veçantë. Kataloguesi, i cili ka autorizimin për krijimin e plotë të regjistrimeve të njësuara, mund të marr përgjegjësinë për regjistrimin e njësuar dhe në këtë mënyrë ta bllokoj atë. Regjistrimin e tillë mund ta redaktojnë më vonë vetëm kataloguesit nga biblioteka, e cila e ka bllokuar atë. Kjo procedurë përdoret në regjistrimet për emrat vetjakë dhe të organizatave, të cilët i njihni mirë.

Redaktimin SGC e kryen bordi redaktues i listës së emërtimeve lëndore, ndërsa kataloguesit mund të kontribuojnë me propozimet e tyre për plotësime.

Për harmonizimin e bazave bibliografike të të dhënave me bazën e njësuar të të dhënave CONOR dhe SGC përdoret një program i veçantë. Nëse në regjistrimin e njësuar CONOR ndryshoni pikëqasjen e njësuar, variantet e pikëqasjeve ose pikëqasjen në lidhshmëri, apo në regjistrimin e njësuar SGC ndryshoni pikëqasjen e njësuar, fushat në regjistrimet bibliografike në mënyrë automatike ndryshojnë në COBIB, ndërsa me kërkesën e bibliotekës së veçantë edhe në bazën lokale të të dhënave.

2.4 Lejet për katalogimin e përbashkët

Në sistemin e katalogimit të përbashkët mund të bashkëpunojnë bibliotekarët, të cilët kanë kualifikimin përkatës dhe zotërojnë rregullat e katalogimit, standardet e tjera bibliografike dhe formatet COMARC.

Bibliotekarët përmes kualifikimit për katalogimin e përbashkët mund të marrin këto leje dhe autorizimet përkatëse:

• leja A për katalogimin e përbashkët të monografive, krijimin e regjistrimeve përmbledhëse dhe regjistrimeve për veprat e ekzekutuara
• leja B1 për katalogimin e përbashkët të pjesëve përbërëse
• leja B2 për katalogimin e përbashkët të burimeve në vazhdim
• leja C për katalogimin e përbashkët të materialeve jolibra
• leja D për katalogimin e përbashkët të antikuarëve

Të gjitha këto leje përfshijnë edhe autorizimet për shkarkimin e regjistrimeve nga formati MARC 21 (katalogu LC, WorldCat, katalogu DNB, katalogu Oxford). Kataloguesit, të cilët regjistrimet vetëm i shkarkojnë nga baza e përbashkët e të dhënave COBIB, nuk kanë nevojë për këto autorizime.

Në portalin Kualifikimi është përshkruar procedura e marrjes së lejeve të caktuara.

Në Slloveni procedura e marrjes së lejeve për katalogimin e përbashkët është e rregulluar me dokumentin Pridobitev dovoljenja za vzajemno katalogizacijo v sistemu COBISS.SI (Marrja e lejeve për katalogimin e përbashkët në sistemin COBISS.SI). Dokumentin e ka pranuar Biblioteka Kombëtare dhe Universitare (NUK) dhe Instituti i Shkencave të Informacionit (IZUM), të cilët bazuar në nenin 44 dhe 47 të Ligjit për bibliotekat (ZKnj-1, Gazeta zyrtare e RS-së, nr. 87/01, 96/02 – ZUJIK dhe 92/15), janë të autorizuar për kualifikimin e punonjësve të bibliotekave për bashkëpunim në katalogimin e përbashkët.

Orari i kualifikimit dhe aftësimit për marrjen e lejeve të veçanta është i publikuar në programin e kualifikimit të NUK-ut dhe IZUM-it. Të gjitha aktivitetet mund të përcillen në portalin Kualifikimi, së bashku me të gjitha dokumentet relevante.

Për dhënien e lejeve për katalogimin e përbashkët në shtetet e tjera janë të autorizuara institucionet kombëtare, zakonisht bibliotekat kombëtare, të cilat duhet të përgatisin procedurat përkatëse formale dhe transparente.

2.5 Autorizimet

Në vazhdim janë paraqitur autorizimet për punë në COBISS Cat.

Me autorizimin CAT_A_MON mund të krijoni dhe redaktoni regjistrimet për monografitë e shtypura dhe ato elektronike me tekst, ndërsa me autorizimin CAT_B2_CON për serialet e shtypura dhe ato elektronike me tekst. Për serialet në formën jolibër ju nevojitet autorizimi CAT_B2_CON dhe CAT_C_NBM.

3 Ndërfaqja për katalogim

Në ndërfaqen për katalogim zhvillohen procedurat e përpunimit të burimeve bibliografike dhe procedurat e punës me regjistrimet e njësuara.

Elementet e ndërfaqes:

1. Butoni që shfaq apo fsheh hapësirën e punës

2. Butoni për qasje në manualët në formë elektronike

3. Butoni për parametrat e përdoruesit

4. Butoni për kalim direkt në COBISS Lib

5. Butoni me informacionin për bazën dhe përdoruesin, i cili shërben edhe për t’u shkëputur nga programi

6. Butoni për shfaqjen e dritares për kërkim ose të redaktuesit të regjistrimit

7. Hapësira e punës

8. Redaktuesi i regjistrimit

9. Paraqitësi i regjistrimit

Nëpër elementet e ndërfaqes mund të lëvizni përmes miut ose tastit <Tab>, ndërsa nëpër lista (p.sh. listat e regjistrimeve, termave për kërkim, pikëqasjeve) përmes miut ose tasteve për lëvizje <lart>, <poshtë>, <PgUp>, <PgDn>. Përzgjedhjen e konfirmoni me tastin për hapësirë, tastin <Enter> ose duke klikuar në kutinë e zgjedhjes .

3.1 Dritarja për kërkim

Me ndihmën e pyetjeve në dritaren për kërkim mund të gjeni regjistrimet në bazat bibliografike dhe në bazat e njësuara. Dritarja për kërkim për bëhet nga dy pjesë. Pjesa e sipërme përdoret për shënimin e pyetjeve për kërkim, ndërsa pjesa e poshtme për shfaqjen e rezultateve të kërkimit.

Dritarja për kërkim aktivizohet duke klikuar në butonin , i cili ndodhet në hapësirën e punës.

Elementet e dritares për kërkim janë:

1. Lista për përzgjedhjen e bazës së të dhënave

2. Fusha për shënimin e pyetjeve për kërkim (kërkimi i specializuar + skanimi)

3. Butoni për pasqyrën e termave

4. Butoni për shfaqjen e listës së parashtesave dhe prapashtesave për kërkim

5. Lista për përzgjedhjen e fushës për kërkim (kërkimi i avancuar)

6. Lista për përzgjedhjen e operatorëve shtesë

7. Fusha për shënimin e pyetjes për kërkim (kërkimi i avancuar)

8. Butoni gjej

9. Butoni për ekzekutimin e kërkimit të ri

10. Butoni për ekzekutimin e kërkimit të fundit

11. Butoni për shtimin e fushave për kërkim (kërkimi i avancuar)

12. Butoni për shndërrimin e pyetjes për kërkim nga kërkimi i avancuar në atë të specializuar

13. Butoni për largimin e fushave për kërkim (kërkimi i avancuar)

14. Butoni Lista e ID-ve për shtimin e listës së numrave identifikues

15. Lista për përzgjedhjen e të dhënës, sipas të cilës do të klasifikohen rezultatet e kërkimit; mund të klasifikohen sipas rendit ngritës (butoni ) ose sipas rendit zbritës (butoni )

16. Lista për përzgjedhjen e pyetësorëve të ruajtur

17. Butoni për ruajtjen e pyetësorit

18. Butoni për redaktimin e pyetësorëve të ruajtur

19. Butoni për transferimin e rezultateve të kërkimit në skedarin tekst

20. Lista për përzgjedhjen e formatit për shfaqjen e rezultateve të kërkimit

21. Butoni për shfaqjen e rezultateve të kërkimit

22. Butoni 1000 të tjera për shfaqjen e 1000 regjistrimeve të tjera, ndërsa tek disa baza të huaja butoni 100 të tjera apo butoni Më shumë rezultate

23. Numri i regjistrimeve, të cilat programi i ka gjetur në bazën e të dhënave dhe që i përshtaten pyetjes për kërkim

24. Lista e rezultateve të kërkimit

25. shiriti me butonat, të cilët shfaqen varësisht nga baza e përzgjedhur e të dhënave

    • Shto për transferimin e regjistrimeve në hapësirën e punës

    • Redakto për transferimin e regjistrimit të përzgjedhur në redaktues

    • Regjistrimi i ri për krijimin e regjistrimit

    • Shfaq për kontrollimin e regjistrimeve

    • Shfaq në COBISS+ për shfaqjen e regjistrimit në COBISS+

    • Krahaso për krahasimin e regjistrimeve

    • Verifiko dublikatat për të verifikuar në mënyrë automatike, nëse regjistrimi i përzgjedhur është dublikat i regjistrimeve që tashmë ndodhen në COBIB

    • Lidh për lidhjen në paketë të regjistrimeve bibliografike me regjistrimet e njësuara

    • Tipologjia për verifikimin e tipologjisë (në dispozicion vetëm për OSIC)

    • Bibliografitë për përgatitjen e bibliografive dhe listat e emërtimeve lëndore

    • Eksporto për eksportimin e regjistrimeve në formate të ndryshme

    • Lidh regjistrimet lokale për procedurën e verifikimit dhe ruajtjes së regjistrimeve lokale (000e = only) në COBIB (ky buton është në dispozicion vetëm në disa biblioteka)

    • Dërgo në verifikim për verifikimin e regjistrimeve SGC (në dispozicion vetëm për redaktuesit e SGC)

    • Konfirmo regjistrimin për konfirmimin e regjistrimeve SGC (në dispozicion vetëm për redaktorët e SGC)

Për të mbyllur dritaren për kërkim apo për të hapur redaktuesin klikoni butonin në hapësirën e punës apo shtypni tastin <F8>.

Për rezultate sa më relevante dhe praktike të kërkimit mund të përdorni disa tehnika dhe parime bazë të kërkimit.

3.1.1 Përzgjedhja e bazës së të dhënave

Mund të përzgjidhni baza të ndryshme të të dhënave (vendore dhe të huaja):

• Baza lokale – kërkimi i regjistrimeve bibliografike në bazën lokale
• COBIB – kërkimi i regjistrimeve në bazën e përbashkët bibliografike
• COBISS.net – kërkimi i regjistrimeve në bazat e përbashkëta bibliografike në rrjetin COBISS.net
• Katalogu LC – kërkimi i regjistrimeve në katalogun e Bibliotekës së Kongresit
• WorldCat – kërkimi i regjistrimeve në bazën bibliografike WorldCat
• LC/DNB/OXF - kërkimi i regjistrimeve në katalogun e Bibliotekës së Kongresit, Bibliotekës Kombëtare të Gjermanisë dhe bibliotekave të Universitetit në Oxford
• CONOR – kërkimi i regjistrimeve në bazën e njësuar CONOR
• LC/NAF – kërkimi i regjistrimeve në bazën e njësuar LC/NAF
• SGC – kërkimi i regjistrimeve në bazën e njësuar SGC
• ISSN – kërkimi i regjistrimeve në bazën bibliografike ISSN
• CORES – kërkimi i regjistrimeve në bazën CORES
• Arkivi COBIB – kërkimi i regjistrimeve në bazën arkivore për COBIB
• Arkivi CONOR – kërkimi i regjistrimeve në bazën arkivore për CONOR
• Arkivi SGC – kërkimi i regjistrimeve në bazën arkivore për SGC
• Regjistrimet e fshira – kërkimi i regjistrimeve të fshira

Disa biblioteka brenda listës kanë në dispozicion edhe bazën e të dhënave METADAT. Veprimet me regjistrimet nga kjo bazë e të dhënave janë përshkruar në kapitullin METADAT.

Kur në listë përzgjidhni bazën tjetër të të dhënave, dritarja për kërkim përshtatet (disa butona mungojnë, fusha për kërkimin e avancuar tek disa baza nuk është aktive etj.).

Baza e përzgjedhur e të dhënave mbetet e njëjtë, derisa dritaren për kërkim e hapni pa u shkëputur nga aplikacioni COBISS Cat.

3.1.2 Shënimi i pyetjes për kërkim (kërkimi i specializuar + skanimi)

Në fushë shënoni pyetjen për kërkim në sintaksën e duhur. Tek kërkimi i specializuar mund të përdorni parashtesat dhe prapashtesat për kërkim, ndërsa në vend të parashtesave për kërkim mund të përdorni edhe shenjën e fushës dhe nënfushës ose shenjën e fushës me shkurtesën “ind” dhe shenjën e treguesit (skanimi).

Pyetjet për kërkim edhe mund t’i kombinoni, duke i shënuar ato në fushën tek kërkimi i specializuar dhe tek fushat e veçanta te kërkimi i avancuar. Midis tyre gjatë kërkimit respektohet operatori logjik AND.

3.1.3 Pasqyra e termave

Gjatë përpilimit të pyetjeve për kërkim, të cilat dëshironi t’i shënoni në fushat për kërkim, mund të përdorni funksionin pasqyra e termave. Nëse klikoni butonin , hapet dritarja me listën e termave për kërkim, të cilët ndodhen aktualisht në bazën e të dhënave.

3.1.4 Parashtesat dhe prapashtesat për kërkim

Gjatë shënimit të pyetjes për kërkim mund të përdorni listën e parashtesave dhe prapashtesave për kërkim, si dhe prapashtesave për kufizim, të cilat shfaqen duke klikuar në butonin . Lista e të gjitha indekseve për kërkim, që përdoren në bazat bibliografike të të dhënave, në bazat e njësuara, në bazën e të dhënave CORES dhe atë të ISSN-së, ndodhet në kapitullin Indekset për kërkim.

3.1.5 Përzgjedhja e fushës për kërkim (kërkimi i avancuar)

Në dispozicion janë tri fusha për kërkim. Fushat e paracaktuara për kërkim mund t’i ndryshoheni duke përzgjedhur në listë fushën tjetër. Renditjen e ndryshuar të fushave për kërkim, në të cilat nuk ka pyetje të shënuara për kërkim, mund ta ruani (butoni ). Renditja e fushave për kërkim ruhet edhe pasi ta mbyllni dritaren për kërkim dhe është e lidhur me emrin e përdoruesit.

Mund të shtoni disa fusha për kërkim (butoni ).

3.1.6 Përzgjedhja e operatorëve shtesë

Pyetjet për kërkim mund të kufizohen me përdorimin e operatorëve shtesë: EMPTY, NOT, NOTEMPTY.

• EMPTY
  Operatori EMPTY vendos që midis rezultateve të kërkimit të mos përfshihen regjistrimet, të cilat mund të përmbajnë atributin, sipas të cilit keni kufizuar fushën e përzgjedhur për kërkim.

• NOT
  Operatori NOT vendos që midis rezultateve të kërkimit të jenë regjistrimet, të cilat nuk përmbajnë vlerën e vendosur në fushën e përzgjedhur për kërkim.

• NOTEMPTY
  Operatori NOTEMPTY vendos që midis rezultateve të kërkimit të jenë regjistrimet, të cilat përmbajnë atributin, sipas të cilit keni kufizuar fushën për kërkim.

3.1.7 Shënimi i pyetjes për kërkim (kërkimi i avancuar)

Në fushë shënoni pyetjen për kërkim. Midis pyetjeve për kërkim si i paracaktuar respektohet operatori logjik AND.

Gjatë shënimit të pyetjeve për kërkim tek fushat e veçanta (p.sh. emrat vetjakë, titujt…) duhet të respektoni rregullat e caktuara.

Kërkimin e specializuar dhe atë të avancuar mund t’i kombinoni, duke shënuar pyetjet për kërkim në fushën tek kërkimi i specializuar dhe në fushat e caktuara tek kërkimi i avancuar. Gjatë kërkimit midis tyre në mënyrë automatike respektohet operatori logjik AND.

3.1.8 Gjetja e regjistrimeve

Duke klikuar në butonin filloni kërkimin.

Programi fillon kërkimin në bazën lokale të të dhënave (kur hapni ndërfaqen për katalogim baza lokale është baza e paracaktuar) ose në atë bazë, të cilën e keni përzgjedhur para kërkimit.

Nëse kërkimin e keni filluar në bazën lokale të të dhënave, pyetjen e shënuar për kërkim mund ta përdorni edhe në COBIB ose në bazat e përbashkëta të të dhënave në rrjetin COBISS.net. Në këtë rast vetëm përzgjidhni bazën, pa pasur nevojë të përdorni butonin .

3.1.9 Kërkimi i ri

Pyetjet e shënuara për kërkim dhe rezultatet e kërkimit i fshini nëse klikoni në butonin .

3.1.10 Kërkimi i fundit

Pyetjet për kërkim ruhen në mënyrë automatike. Nëse klikoni në butonin hapet dritarja Historia e kërkimeve. Në krye të listës ndodhet pyetja për kërkim, e cila është përdorur së fundmi. Nëse përzgjidhni pyetjen për kërkim, kërkimi ekzekutohet në mënyrë automatike pasi të klikoni në butonin Në rregull.

3.1.11 Shtimi i fushës për kërkim

Për shtimin e fushave për kërkim tek kërkimi i avancuar klikoni butonin . Mund t’i shtoni të gjitha fushat që janë në dispozicion.

3.1.12 Shndërrimi i pyetjes për kërkim

Pyetjen për kërkim fillimisht mund ta formoni me ndihmën e fushave për kërkim në kërkimin e avancuar, më pas klikoni butonin . Pasi të klikoni në atë buton programi transferon dhe shdërron pyetjen për kërkim në sintaksën e duhur për kërkimin e specializuar (para termave për kërkim janë parashtesat, ndërsa mes vete lidhen përmes operatorëve logjikë dhe ata të kontekstit). Më pas pyetjen për kërkim mund ta plotësoni ose ta riformuloni, para se të filloni kërkimin.

3.1.13 Largimi i fushës për kërkim

Për largimin e fushës për kërkim tek kërkimi i avancuar klikoni butonin .

3.1.14 Lista e ID-ve

Për kërkim të mëtejshëm mund të përdorni listat me numrat identifikues (ID). Ata vendosen në dritaren Lista e ID-ve dhe mes tyre ndahen me presje, hapësirë ose rresht të ri.

3.1.15 Klasifikimi i rezultateve të kërkimit

Mund të përcaktoni të dhënën, në bazë të së cilës do të klasifikohen rezultatet e kërkimit (p.sh. COBISS.AL-ID, viti i botimit, botuesi etj.). Si i paracaktuar është klasifikimi i regjistrimeve sipas numrit ngritës të COBISS.AL-ID. Nëse klikoni butonin , ndryshoni mënyrën e klasifikimit në rend zbritës (butoni ).

3.1.16 Ruajtja e pyetësorit

Pyetjet për kërkim mund t’i ruani për t’i përdorur më vonë. Fillimisht shënoni pyetjen për kërkim, më pas klikoni butonin . Hapet dritarja Ruaj pyetësorin, në të cilën e vendosni emrin e pyetësorit. Pyetësori shtohet në listën tek “Pyetësorët e mi”. Ruajtja e pyetësorëve është e lidhur me emrin e përdoruesit.

Renditjen e fushave për kërkim mund ta ndryshoni (nëse në to nuk ka pyetje të shënuara për kërkim). Nëse klikoni butonin , renditja e fushave për kërkim pas mbylljes së dritares ruhet dhe mbetet e njëjtë derisa të mos e ndryshoni dhe ruani përsëri. Ndryshimi i renditjes së fushave për kërkim lidhet me emrin e përdoruesit.

3.1.17 Redaktimi i pyetësorit

Pyetësorin mund ta riemëroni ose fshini (butoni tek lista “Pyetësorët e mi”).

3.1.18 Transferimi në skedarin tekst

Regjistrimet nga lista e rezultateve të kërkimit mund t’i transferoni në skedarin tekst (butoni ). Të dhënat më pas mund t’i importoni në programe të ndryshme për përpunimin e të dhënave (p.sh. MS Excel).

3.1.19 Përzgjedhja e formatit të listës së rezultateve të kërkimit

Mund të përzgjidhni formatin në të cilin dëshironi të shfaqni listën e regjistrimeve të gjetura. Formati i fundit i përzgjedhur ruhet dhe merret në konsideratë tek kërkimet në vazhdim, derisa nuk e ndryshoni atë.

Për të gjitha burimet është i definuar paraprakisht formati i paracaktuar dhe formati për shkarkimin e regjistrimeve bibliografike. Tek regjistrimet e njësuara është i definuar paraprakisht vetëm formati i paracaktuar.

Llojet e ndryshme të formateve të listës së rezultateve të kërkimit mund t’i definoni edhe vet (butoni ).

3.1.20 Formatet e listës së rezultateve të kërkimit

Formatin e listës së rezultateve të kërkimit mund ta definoni vet dhe më vonë mund ta redaktoni (ta ndryshoni ose ta fshini). Për më shumë shih kapitullin Formati i listës së rezultateve të kërkimit.

3.1.21 1000 të tjera

Kur programi gjen më shumë se 100 regjistrime, të cilat i përshtaten pyetjes së shënuar për kërkim, në listën e rezultateve të kërkimit shfaqen vetëm 100 regjistrimet e para. Shfaqjen e 1000 regjistrimeve të tjera mund ta bëni duke klikuar në butonin 1000 të tjera.

3.1.22 Rezultatet e kërkimit

Në pjesën e poshtme të dritares për kërkim shfaqet lista e regjistrimeve të gjetura në formatin e paracaktuar të listës së rezultateve të kërkimit apo në formatin që e keni përzgjedhur herën e fundit.

Regjistrimet me ngjyrë hiri janë të përzgjedhura për t’u fshirë (001a = “d”), ndërsa në bazat e njësuara edhe regjistrimet e përzgjedhura për t’u ndarë (001a = “r”) dhe regjistrimet e paverifikuara SGC.

Rezultatet e shfaqura të kërkimit mund t’i klasifikoni sipas kritereve të ndryshme, të ndryshoni renditjen ose gjërësinë e kolonave:

• Të dhënat i klasifikoni duke klikuar në emrin e kolonës. Të dhënat klasifikohen në rend ngritës ose zbritës, në renditje alfabetike ose numerike.
• Për të ndryshuar renditjen e kolonave klikoni me tastin e majtë të miut në kolonë dhe tërhiqeni atë në të majtë ose në të djathtë.
• Për të ndryshuar gjërësinë e kolonës klikoni me tastin e majtë të miut në njërin skaj të kolonës dhe tërhiqeni atë në të majtë ose në të djathtë. Nëse dëshironi që kolonën ta zgjeroni më shumë se sa që është në mënyrë automatike e paracaktuar, tek parametrat e përdoruesit (butoni ) zbrazeni kutinë e zgjedhjes Gjerësia e kufizuar e kolonës në dritaren për kërkim.

Në listën e regjistrimeve të gjetura regjistrimin (ose disa regjistrime) e përzgjidhni duke klikuar në kutinë e zgjedhjes () pranë numrit në vazhdim të regjistrimit. Nëse në listë ndodhet vetëm 1 regjistrim i gjetur, kutia e zgjedhjes tek ky regjistrim është e klikuar në mënyrë automatike. Nëse dëshironi të përzgjidhni apo të pastroni të gjitha kutitë e zgjedhjes, të cilat ndodhen në listën e rezultateve të kërkimit, klikoni kutinë e zgjedhjes tek “Nr.”.

3.1.23 Shtimi i regjistrimit në hapësirën e punës

Në listën e regjistrimeve të gjetura përzgjidhni regjistrimin e caktuar (ose disa regjistrime njëherësh) dhe atë shtojeni në hapësirën e punës duke klikuar në butonin Shto.

3.1.24 Redaktimi i regjistrimit

Regjistrimin e përzgjedhur e ngarkoni në redaktuesin e regjistrimit duke klikuar butonin Redakto. Regjistrimi në të njëjtën kohë ngarkohet në hapësirën e punës dhe shfaqet në paraqitës. Nëse keni përzgjedhur disa regjistrime, në redaktues ngarkohet regjistrimi i parë, ndërsa regjistrimet e tjera ngarkohen në hapësirën e punës.

Regjistrimin mund ta redaktoni edhe nëse është i ngarkuar në hapësirën e punës, shih kapitullin Redaktimi i regjistrimit.

3.1.25 Regjistrimi i ri

Për të krijuar një regjistrim klikoni butonin Regjistrimi i ri. Hapet dritarja Regjistrimi i ri, në të cilën fillimisht përzgjidhni bazën e duhur të të dhënave dhe maskën për shënimin e të dhënave. Më pas në redaktues ngarkohet regjistrimi me fushat dhe nënfushat e zbrazëta, me vlerat e paracaktuara nga maska e përzgjedhur e shënimit të të dhënave. Nëse paraprakisht keni përcaktuar modelin për regjistrimin e ri, atë mund ta përzgjidhni në të njëjtën dritare. Sapo të përzgjidhni modelin, në redaktues ngarkohet përmbajtja e tij.

Nëse tek Modeli klikoni kutinë e zgjedhjes Shfaq të gjitha, shfaqen modelet e të gjithë kataloguesve të bibliotekës së njëjtë. Nëse kutia e zgjedhjes është e zbrazët shfaqen vetëm modelet që i keni krijuar ju. Para emrave të modeleve, në mënyrë automatike shtohen edhe emrat e përdoruesit të kataloguesve, të cilët i kanë përgatitur modelet (p.sh. MIRLONAB: E-artikull, ARTAK: default).

3.1.26 Shfaqja e regjistrimit në dritaren për kërkim

Për t’i kontrolluar regjistrimet nga lista e rezultateve të kërkimit duhet t’i përzgjidhni ato dhe të klikoni butonin Shfaq. Hapet kontrolluesi, në të cilin verifikoni regjistrimin në formatin COMARC (butoni ) ose në formatin standard (butoni ). Regjistrimet nga bazat e huaja mund t’i verifikoni në formatin origjinal (butoni MARC21) ose në formatin COMARC (butoni COMARC). Nga njëri regjistrim tek tjetri mund të lëvizni përmes butonit dhe butonit .

Në kontrollues regjistrimin mund ta fshini nga baza e të dhënave (butoni ), ta shtoni në hapësirën e punës (butoni Shto) ose ta shfaqni në skedën e re të shfletuesit (butoni Hap në skedën e re).

Nëse në regjistrimin e përzgjedhur janë të lidhur edhe regjistrimet e tjera, objektet e lidhura mund t’i shikoni në pjesën e poshtme të kontrolluesit.

Tek regjistrimet bibliografike shfaqen objektet e lidhura me:

• burimin (nga regjistrimi për artikullin)
• burimet në vazhdim në lidhshmëri (nga regjistrimi për burimin në vazhdim)
• regjistrimet për pjesët përbërëse (nga regjistrimi për monografinë apo regjistrimi për burimin në vazhdim)
• regjistrimet e njësuara
• regjistrimet arkivore (vetëm për regjistrimet bibliografike nga baza e të dhënave COBIB)
• ELINKS

Tek regjistrimet e njësuara nga baza CONOR shfaqen objektet e lidhura me:

• pikëqasjet në lidhshmëri
• regjistrimet e lidhura bibliografike
• regjistrimet arkivore

Tek regjistrimet e njësuara nga baza SGC shfaqen objektet e lidhura me:

• termat në lidhshmëri
• termat e gjerë
• termat e ngushtë
• regjistrimet e lidhura bibliografike
• regjistrimet arkivore

Nëse klikoni në regjistrimin e shfaqur midis objekteve të lidhura, ai hapet në një dritare të re të kontrolluesit.

Tek një lloj i objekteve të lidhura shfaqen më së shumti 5 regjistrime. Të gjitha regjistrimet mund t’i shikoni, nëse klikoni në tri pikat nën listën e veçantë, me çrast hapet dritarja për kërkim me pyetjen e shënuar për kërkim dhe rezultatet e kërkimit.

Midis objekteve në lidhshmëri ndodhen regjistrimet me ngjyrë hiri të përzgjedhur për t’u fshirë (001a = “d”), regjistrimet e përzgjedhura për t’u ndarë (001a = “r”) dhe regjistrimet e paverifikuara SGC.

3.1.27 Shfaqja e regjistrimeve në COBISS+

Regjistrimet bibliografike ose të njësuara, të cilat i keni përzgjedhur në listën e rezultateve të kërkimit, mund t’i hapni në COBISS+ (butoni Shfaq në COBISS+). Regjistrimi shfaqet në një skedë të re të shfletuesit.

3.1.28 Krahasimi i regjistrimeve në dritaren për kërkim

Nëse dëshironi që regjistrimet t’i krahasoni me njëri-tjetrin, përzgjidhni regjistrimin në hapësirën e punës, më pas në listën e rezultateve të kërkimit përzgjidhni një ose disa regjistrime dhe klikoni butonin Krahaso. Hapet dritarja me ndryshimet, ku në anën e majtë të dritares gjithmonë ndodhet regjistrimi nga hapësira e punës, ndërsa në anën e djathtë ndodhen regjistrimet e përzgjedhura nga lista e rezultateve të kërkimit.

Nëse klikoni në butonin Shto regjistrimin mund ta shtoni në hapësirën e punës, ndërsa nëse klikoni në butonin Hap në skedë të re regjistrimin e shfaqni në një skedë të re të shfletuesit.

3.1.29 Verifikimi i dublikatave

Duke klikuar në butonin Verifiko dublikatat mund të verifikoni nëse ekziston mundësia që regjistrimi të jetë dublikat i ndonjërit prej regjistrimeve në COBIB. Regjistrimin fillimisht duhet ta përzgjidhni në hapësirën e punës, më pas tek kërkimi i specializuar në fushën për shënimin e të dhënave në mënyrë automatike shënohet pyetja për kërkim, në bazë të së cilës bëhet verifikimi i dublikatave. Procedurën për verifikimin e dublikatave e konfirmoni duke klikuar në butonin .

3.1.30 Lidhja e regjistrimeve

Duke klikuar në butonin Lidh disa regjistrime bibliografike nga COBIB-i mund të lidhni njëherësh me regjistrimet e njësuara CONOR ose SGC.

Në bazën CONOR ose SGC fillimisht gjeni regjistrimin e njësuar përkatës, e shtoni atë në hapësirën e punës dhe e përzgjidhni. Më pas në dritaren për kërkim përzgjidhni bazën COBIB dhe klikoni butonin Lidh. Në fushën për kërkimin e specializuar në mënyrë automatike vendoset pyetja për kërkim, bazuar në pikëqasjen nga regjistrimi i njësuar, të cilin e keni përzgjedhur. Pyetjen për kërkim mund ta ndryshoni. Në listën e rezultateve të kërkimit përzgjidhni një ose disa regjistrime bibliografike, të cilat dëshironi t’i lidhni me regjistrimin e njësuar të përzgjedhur dhe përsëri klikoni butonin Lidh. Hapet dritarja për lidhje. Në pjesën e sipërme të dritares në formatin COMARC/B shfaqet regjistrimi i parë nga regjistrimet e përzgjedhura, ndërsa në pjesën e poshtme të dritares janë të shfaqura fushat me mundësitë për lidhje. Janë të shfaqura fushat 7XX apo 60X nga regjistrimi bibliografik, i cili është në pjesën e sipërme të dritares, dhe simboli + që mundëson lidhjen me regjistrimin shtesë të njësuar. Tek fushat ekzistuese 60X ndodhet edhe fusha 60X, të cilën mund ta shtoni në regjistrim.

Nëse dëshironi të lidhni ose të shtoni fushën 7XX apo 60X, e përzgjidhni atë dhe më pas klikoni butonin Lidh. Me këtë rast në regjistrimin bibliografik shtohet nënfusha 3 me numrin identifikues të regjistrimit të njësuar dhe pikëqasjen nga regjistrimi i njësuar (tek fushat 60X shtohet edhe nënfusha 2 me vlerën “SGC”), në dritare ngarkohet versioni i ri i regjistrimit, ndërsa butoni Lidh është joaktiv. Regjistrimi ruhet në COBIB.

Nëse dëshironi në regjistrim të shtoni lidhjen me regjistrim e njësuar shtesë, nga lista përzgjidhni fushën përkatëse, në dritaren Kërkimi në CONOR apo Kërkimi në SGC gjeni dhe përzgjidhni pikëqasjen përkatëse të njësuar, si dhe klikoni butonin Lidh. Me këtë rast në regjistrimin bibliografik shtohet nënfusha 3 me numrin identifikues të regjistrimit dhe pikëqasja nga regjistrimi i njësuar (tek fushat 60X shtohet edhe nënfusha 2 me vlerën “SGC”), në dritare ngarkohet versioni i ri i regjistrimit, ndërsa butoni Lidh është joaktiv. Regjistrimi ruhet në COBIB.

Nëse dëshironi të lidhni ndonjërin nga regjistrimet bibliografike, të cilat i keni përzgjedhur nga lista e rezultateve të kërkimit, klikoni butonin dhe përsëriteni procedurën. Duke klikuar në butonin ktheheni në regjistrimin e mëparshmëm.

Regjistrimin mund ta shtoni edhe në hapësirën e punës (butoni Shto).

Për të përfundar lidhjen ose për të ndërprerë procedurën klikoni butonin Mbyll.

3.1.31 Tipologjia

Nëse klikoni në butonin Tipologjia në regjistrimet nga COBIB-i mund të verifikoni tipologjinë. Nëse dëshironi të konfirmoni tipologjinë klikoni butoni Blloko, ndërsa nëse dëshironi të ndryshoni tipologjinë tashmë të konfirmuar, klikoni butonin Zhblloko. Regjistrimin mund ta shtoni edhe në hapësirën e punës (butoni Shto).

3.1.32 Bibliografitë

Bibliografitë dhe listat e emërtimeve lëndore mund t’i përgatisni nga dritarja për kërkim (butoni Bibliografitë). Përpara se të shtypni butonin Bibliografitë, në dritaren për kërkim mund të shënoni pyetjen për kërkim dhe më pas filloni kërkimin në bazën lokale ose COBIB.

3.1.32.1 Përgatitja e bibliografive

Filloni nga dritarja Bibliografitë, emërtimet lëndore…, ku fillimisht përzgjidhni llojin e raportit.

1. Klikoni butonin Përgatit raportin.
   Hapet dritarja Parametrat e raportit.
   Nëse në dritaren për kërkim keni shënuar pyetjen për kërkim dhe keni filluar kërkimin në bazën lokale ose në COBIB, baza e përzgjedhur e të dhënave dhe pyetja për kërkim transferohen në mënyrë automatike në dritaren Parametrat e raportit (vlenë vetëm për raportet nga grupet BIB001, BIB002, BIB051).
   Nëse fillimisht nuk e keni ekzekutuar kërkimin (ose keni përzgjedhur llojin e raportit tjetër nga BIB001, BIB002, BIB051), tek “Burimi” duhet të përzgjidhni bazën e duhur dhe të përcaktoni vlerat e parametrit “Kërkimi i specializuar” duke shënuar pyetjen për kërkim për përzgjedhjen e materialit tek “Redakto pyetësorin”.
2. Përcaktoni edhe vlerat e parametrave të tjerë për përgatitjen e bibliografisë.
   Tek “Formati i njësisë bibliografike” nga lista mund të përzgjedhni edhe formatin, të cilin e keni përcaktuar dhe emëruar vet, shih kapitullin Formatet e përdoruesit për bibliografitë.
   Tek “Adresa elektronike” në mënyrë automatike vendoset adresa elektronike bazuar në emrin e përdoruesit.
3. Klikoni butonin Në rregull.
   Nëse fusha tek “Adresa elektronike” është e zbrazët, bibliografia hapet në shfletuesin e internetit bazuar në formatin e përzgjedhur të raportit. Skedarin mund ta ruani në kompjuterin tuaj.
   Nëse fusha tek “Adresa elektronike” nuk është e zbrazët, skedarin e merrni në adresën elektronike.

Në të njëjtën mënyrë përgatiten raportet për bibliografitë dhe listat e emërtimeve lëndore edhe në aplikacionin COBISS Lib, moduli Raportet, skeda Bibliografitë.

3.1.32.2 Qasja në skedarët e ruajtur me raportet

Bibliografitë e përgatitura mund t’i ruani për t’i përdorur më vonë.

Në dritaren Bibliografitë, emërtimet lëndore…, fillimisht përzgjidhni llojin e raportit, të cilin dëshironi ta përgatisni.

1. Klikoni butonin Shfleto raportet e përgatitura.
   Hapet dritarja BIBXXX.
2. Përzgjidhni skedarin e duhur.
   
3. Klikoni butonin Hap.
   
4. Skedarin e përzgjedhur mund edhe ta riemërtoni. Shenja e përcaktimit të përzgjedhur në fillim të emrit është e dhënë e pandryshueshme.
5. Skedarin e përzgjedhur mund ta fshini nga lista e raporteve të ruajtura. Mund të përzgjidhni disa skedarë njëherësh.

3.1.33 Formatet e përdoruesit për bibliografitë

Në aplikacionin COBISS Lib në modulin Raportet përcaktoni formatet me të dhëna të ndryshme bibliografike dhe të dhëna të tjera, të cilat mund t’i përdorni në bibliografi.

3.1.33.1 Përgatitja e formateve të përdoruesit

Në aplikacionin COBISS Lib, moduli Raportet, përzgjidhni skedën Bibliografitë. Hapet dritarja Bibliografitë, emërtimet lëndore…, në të cilën fillimisht përzgjidhni njëren nga grupet (p.sh. BIB001, DSC001…) dhe klikoni butonin Formatet e përdoruesit për bibliografitë. Hapet dritarja Redaktimi i formateve të përdoruesit me listën e formateve të përcaktuara paraprakisht. Në fillim lista është e zbrazët.

3.1.33.1.1 Shtimi dhe ndryshimi i formateve të përdoruesit

Listën e formateve të përdoruesit mund ta plotësoni me formate të reja ose formatet ekzistuese mund t’i ndryshoni.

Filloni nga dritarja Redaktimi i formateve të përdoruesit.

1. Për shtimin e formatit të ri të përdoruesit klikoni butonin Shto.
   Hapet dritarja Shto formatin e përdoruesit, në të cilën tek “Emri i formatit të përdoruesit” shënoni emrin e formatit.
2. Për ndryshimin e formateve aktuale, të përzgjedhura në listë, klikoni butonin Redakto.
   Hapet dritarja Formatet e përdoruesit.
3. Përcaktoni elementet për formatin e përdoruesit.
   Nëse dëshironi që elementin ta shtoni midis elementeve për shfaqje, atë duhet ta përzgjidhni në listën “Të gjitha elementet” dhe klikoni butonin Shto. Elementet që përmbajnë nënelemente kanë simbolin e shigjetës. Mund të shtoni elemente ose nënelemente të pavarura.
   Nëse dëshironi që elementin ta largoni nga lista “Elementet e përzgjedhura”, përzgjidheni atë dhe klikoni butonin Largoni.
4. Klikoni butonin Ruaj, më pas Mbyll.
   Në dritaren Ruaj formatin e përdoruesit konfirmoni emrin duke klikuar në butonin Në rregull ose emrin e ndryshoni.

3.1.33.1.2 Fshirja e formateve të përdoruesit

Formatet e përdoruesit i fshini në dritaren Redaktimi i formateve të përdoruesit.

1. Në listën “Formatet e përdoruesit” përzgidhni formatin duke klikuar mbi të.
2. Klikoni butonin Fshi.
   Programi kërkon që fshirjen e formatit ta konfirmoni.
3. Klikoni butonin Në rregull, më pas edhe Mbyll.

3.1.34 Eksportimi i regjistrimeve

Nga lista e rezultateve të kërkimit mund të eksportoni një ose disa regjistrime në formate të ndryshme. Pasi t’i përzgjidhni regjistrimet dhe të klikoni butonin Eksporto, hapet dritarja Eksportimi i regjistrimeve, nga lista përzgjidhni formatin (MARC21, MARCXML, Dublin Core, COMARCXML, COMARC, MODS ose MARC Text). Klikoni butonin Përgatit dhe më pas butonin me numrin e regjistrimeve për eksport.

Rezultat i eksportit është skedari, i cili në mënyrë automatike ruhet në dosjen Downloads në diskun lokal dhe zakonisht ruan emrin që e ofron programi. Mundësia e ndryshimit të lokacionit për ruajtjen e skedarit dhe vendosjen e një emri të ri për skedarin e ruajtur varet nga parametrat e shfletuesit të internetit. Shih edhe kapitullin Veprimet me skedarët.

Skedarin me regjistrimet e ruajtura nga eksporti mund ta hapni edhe në shfletuesin e internetit (ikona lart në këndin e djathtë të shfletuesit). Skedari mund të jetë i tipit mrc (për regjistrimet në MARC 21), xml (për regjistrimet në MARCXML, Dublin Core, COMARCXML, MODS) ose txt (për regjistrimet në COMARC, MARC Text).

3.1.35 Lidhja e regjistrimeve lokale

Regjistrimet lokale janë regjistrime të ruajtura vetëm në disa nga bazat lokale të bibliotekave, por nuk ndodhen në COBIB. Identifikohen me fjalën »only«, e cila është e shënuar në nënfushën 000e në fushën e sistemit. Në shumicën e rasteve regjistrimet e tilla janë rezultat i konvertimit të tyre nga sistemi, të cilin biblioteka e ka përdorur para se të përfshihet në sistemin COBISS.

Procedura e lidhjes së regjistrimeve lokale mundëson zgjidhje të shpejt të problemit me këto regjistrime dhe gjithashtu mundëson identifikimin e dublikatave të mundshme. Në këtë rast, ose regjistrimi lokal ruhet në COBIB, ose regjistrimi nga COBIB-i shkarkohet, ndërsa transferimi i të dhënave për koleksionet dhe fshirja e regjistrimit dublikat (lokal) bëhen në mënyrë automatike.

Regjistrimet lokale në hapësirën e punës kanë akronimin e bazës lokale dhe COBISS-ID, pas së cilës ndodhet fjala [only].

Procedura

1. Në bazën lokale të të dhënave gjeni regjistrimet, midis të cilëve ndodhen regjistrimet lokale dhe përzgjidhni ata.
   Të gjitha regjistrimet lokale i gjeni përmes kërkimit të specializuar, ku shënoni: 000e = only.
2. Klikoni butonin Lidh regjistrimet lokale.
   Për çdo regjistrim ekzekutohet procedura e lidhjes, ku fillimisht verifikohet nëse në COBIB ekziston regjistrimi për burimin e njëjtë bibliografik. Hapet dritarja për kërkim, në të cilën tek kërkimi i specializuar transferohet në mënyrë automatike pyetja për kërkim, për gjetjen e regjistrimeve dublikatë në COBIB. Në pjesën e sipërme të dritares shfaqen numrat rendorë të regjistrimit nga lista e mëparshme e rezultateve dhe të dhënat elementare për regjistrimin lokal (COBISS-ID, të dhënat nga fusha 200 dhe 210acd), të cilin në këtë fazë të procedurës po e lidhni. Kandidatët e mundshëm për dublikatë shfaqen në listën e rezultateve të kërkimit.
3. Regjistrimin lokal mund ta kontrolloni në formatin COMARC (butoni Shfaq regjistrimin lokal) ose atë e shtoni në hapësirën e punës (butoni Shto regjistrimin lokal).
4. Nëse pyetja për kërkim e përcaktuar në mënyrë automatike nuk jep rezultate, duke klikuar në butonin Kërkimi shtesë mund të ekzekutoni një kërkim tjetër më të gjerë të regjistrimeve dublikatë. Nëse në këtë buton klikoni sërish, ju mund të ndryshoni edhe një herë pyetjen për kërkim të krijuar në mënyrë automatike. Pyetjen për kërkim mund ta ndryshoni edhe në mënyrë manuale.
5. Regjistrimet e gjetura në COBIB mund t’i përzgjidhni dhe t’i krahasoni me regjistrimin lokal (butoni Krahaso). Nëpër regjistrimet në dritaren për krahasim mund të lëvizni përmes butonit dhe .
6. Nëse regjistrimi tashmë ndodhet në COBIB, atë e shkarkoni në bazën lokale (butoni Përdor regjistrimin nga COBIB-i në dritaren për krahasim). Në këtë rast koleksionet e bibliotekes transferohen në mënyrë automatike nga regjistrimi lokal në regjistrimin e saposhkarkuar, ndërsa regjistrimi lokal fshihet.
7. Regjistrimin nga COBIB-i mund ta shtoni në hapësirën e punës (butoni Shto në dritaren për krahasim).
8. Nëse regjistrimi për burimin e njëjtë bibliografik nuk ndodhet në COBIB, regjistrimin lokal mund ta ruani në COBIB (butoni Ruaj në COBIB në dritaren për kërkim ose në dritaren për krahasim).
9. Për lidhjen e regjistrimit tjetër lokal, në dritaren për kërkim të regjistrimeve dublikatë klikoni butonin dhe procedurën e përsërisni. Nëse klikoni në butonin ktheheni në regjistrimin e mëparshëm.
10. Kur të përfundoni me lidhjen, klikoni butonin Mbyll. Përmes këtij butoni mund të ndërprisni procedurën kurdo që dëshironi.

3.1.36 Dërgimi në verifikim/Konfirmimi i regjistrimit

Procedurat e redaktimit të listës së emërtimeve lëndore SGC u mundësohen vetëm redaktorëve SGC (butoni Dërgo në verifikim apo butoni Konfirmo regjistrimin).

3.1.37 Teknikat dhe parimet në procesin e kërkimit

Në vazhdim janë paraqitur disa teknika dhe parime bazë për një kërkim sa më efikas.

3.1.37.1 Shkronjat e mëdha dhe të vogla

Pyetjen për kërkim mund ta shënoni vetëm me shkronja të mëdha, vetëm me shkronja të vogla ose të përziera, sepse kjo nuk ndikon në rezultatet e kërkimit.

3.1.37.2 Shenjat diakritike dhe shkronjat e veçanta

Pyetjet për kërkim mund t’i shënoni bashkë me shenjat diakritike ose pa to, kjo nuk ndikon në rezultatet e kërkimit (përveç pikëqasjeve në bazën CONOR). Është me rëndësi që të jeni konsistent gjatë përdorimit të simboleve të ndryshme dhe ato në pyetjen e veçantë për kërkim të mos i përzieni.

Për shënimin e shenjave diakritike dhe simboleve të tjera mund të pëdorni tabelat e ndryshme të simboleve (p.sh. Character Map, BabelMap, Unicodia, Tabela e simboleve COBISS) dhe tastierat në ekran.

3.1.37.3 Kërkimi me fjalë

Kërkimi me fjalë do të thotë se kërkimi ekzekutohet për çdo fjalë të shënuar. Në mënyrën e kërkimit me fjalë nuk është me rëndësi renditja e fjalëve.

Për kërkimin me fjalë në kërkimin e specializuar shënoni fjalët, ndërsa midis tyre mund të vendosni cilëndo shenjë pikësimi (p.sh. presjen, pikëpresjen) ose thjeshtë hapësirë. Programi në mënyrë automatike vendos midis fjalëve operatorin logjik AND dhe përzgjedh vetëm ato regjistrime, të cilat përmbajnë të gjitha fjalët e shënuara.

Për kërkimin me fjalë në kërkimin e avancuar shënoni fjalët në fushën për kërkim Fjalët kyçe. Edhe në këtë rast në mënyrë automatike përdoret operatori AND.

3.1.37.4 Kërkimi me fraza

Kërkimi me fraza do të thotë se programi kërkon frazën në përmbajtjen e regjistrimit bibliografik në renditje fikse të fjalëve, siç e keni vendosur në pyetjen për kërkim.

Në kërkimin e specializuar me fraza kërkoni duke shënuar parashtesën për kërkim dhe barazimin para frazë për kërkim.

Nëse përdorni kërkimin e avancuar, me përjashtim të kërkimit në fushën Fjalët kyçe, gjithmonë ekzekutohet kërkimi me frazë.

3.1.37.5 Shkurtimi i termave për kërkim

Termat për kërkim mund t’i shënoni të plotë ose ata mund t’i shkurtoni. Për shkurtim përdorni simbolin "*" dhe “%”.

Ylli zëvendëson disa simbole, ndërsa “%” zëvendëson një simbol (“%” mund të shfaqet disa herë). Të dy simbolet mund të vendosen në fillim, në mes ose në fund të termit për kërkim dhe mund të shfaqen më shumë se një herë.

Nëse kërkoni me frazën e cila përfshin edhe yllin (simboli “*”), në vend të yllit në pyetjen për kërkim duhet të vendosni hapësirë dhe hapësirat e mundshme dyshe t’i zëvendësoni me një.

3.1.37.6 Përdorimi i thonjëzave në termin për kërkim

Nëse në kërkimin e specializuar dëshironi të kërkoni termin që përmban simbolet e rezervuara “(”, “)”, “=”, “/”, “:” dhe “%” ose fjalët e rezervuara and, or dhe not, termin për kërkim duhet ta vendosni në thonjëza.

3.1.37.7 Kërkimi me emra vetjakë

Emrat vetjakë në regjistrimet bibliografike në fushat për autorësinë dhe në fushat për emrin si emërtim lëndor janë në formë të përmbysur, që do të thotë se mbiemri është në vend të parë, më pas emri ose emrat. Për shkak të strukturës së të dhënave emrin duhet ta shënoni në formën “Mbiemër, Emër”. Për shkak se tek disa emra për identifikim unik të autorit shtohen simbolet identifikuese, rekomandohet që pyetjen për kërkim ta përfundoni edhe me simbolin për shkurtim “*” (p.sh. Mbiemër, Emër*).

3.1.37.8 Kërkimi me titull (nyjet)

Nyjet që përdoren në gjuhët e huaja dhe që ndodhen në regjistrim midis shenjave për klasifikim “ǂ”, nuk shënohen në pyetjen për kërkim. Pyetjen për kërkim (p.sh. titullin) mund ta shënoni pa nyjën a, the, die, l, le, la etj.

3.1.37.9 Kërkimi me ISBN dhe ISMN

Gjatë kërkimit me numrat e ISBN-së dhe ISMN-së nuk keni nevojë të vendosni vizën.

3.1.37.10 Kërkimi me fjalët kyçe

Kërkimi me fjalët kyçe do të thotë se kërkimi me fjalë ekzekutohet për të gjitha fushat dhe nënfushat e regjistrimit bibliografik, të cilat janë të indeksuara si indekse bazë, shih kapitullin Indekset për kërkim.

3.1.37.11 Kërkimi me vitin e botimit

Nëse dëshironi të gjeni veprat, të cilat janë botuar në periudhën e caktuar kohore, duhet të vendosni dy vite në renditje kronologjike, ndërsa midis tyre të vendosni dy pika.

3.1.37.12 Operatorët për kërkim

Gjatë formimit të pyetjeve për kërkim termat mund t’i kombinoni me operatorët për kërkim. Përmes tyre mund të përcaktoni marrëdhënien e të dhënave që kërkoni. Në COBISS Cat përdorni:

• tre operatorët logjikë (Bool)
• një operator kontesti

Operatorët logjikë

Operatorët logjikë përdoren gjatë kërkimit të specializuar dhe shënohen në gjuhën angleze.

• AND – operatori logjik DHE

Rezultat i kërkimit janë regjistrimet që përmbajnë termin e parë dhe të dytë për kërkim, apo të gjithë termat për kërkim, të cilët i keni lidhur me operatorët AND.

• OR – operatori logjik OSE

Rezultat i kërkimit janë regjistrimet, të cilat përmbajnë së paku një nga termat e shënuar për kërkim të lidhur me operatorin OR.

• NOT – operatori mohues

Rezultat i kërkimit janë regjistrimet që përmbajnë termin e parë për kërkim, ndërsa nuk përmbajnë termin që vjen pas operatorit NOT.

Operatorët e kontestit

Operatorët e kontestit përcaktojnë afërsinë relative midis termave për kërkim. Në COBISS Cat është në dispozicion vetëm operatori i afërsisë NEAR (N). Me ndihmën e tij kërkoni regjistrimet, në të cilat termat për kërkim ndjekin njëri tjetrin në renditjen që dëshironi dhe mes tyre nuk ka fjalë të tjera. Këtë operator mund ta përdorni vetëm në kërkimin e specializuar dhe atë sipas nevojës e kombinoni me prapashtesat për kërkim. Para operatorit N mund të shënoni edhe numrin që përcakton numrin maksimal të fjalëve, të cilat mund të shfaqen midis dy termave për kërkim.

• (N) – NEAR

Rezultat i kërkimit janë regjistrimet, në të cilat termat për kërkim të lidhur me operatorin qëndrojnë bashkë në renditjen që dëshironi.

• (nN) – nNEAR

Rezultat i kërkimit janë regjistrimet, në të cilat termat për kërkim të lidhur me operatorin qëndrojnë për së paku n fjalë ndaras, renditja e tyre është sipas dëshirës.

3.1.37.13 Renditja e operatorëve logjikë

Gjatë përdorimit të operatorëve logjikë duhet të keni kujdes në renditjen e operatorëve gjatë ekzekutimit të operacioneve:

• kllapa
• operatori i kontestit (N)
• NOT
• AND
• OR

3.1.37.14 Formimi i pyetjes për kërkim në kërkimin e specializuar

Kërkimi me indeksin bazë

Përmes kërkimit me indeksin bazë kërkoni me fjalët kyçe, domethënë me fjalët që ju dëshironi, të cilat ndodhen brenda regjistrimit. Në dritaren për kërkim shënoni një ose disa fjalë pa parashtesë për kërkim dhe sipas nevojës përdorni operatorët logjikë ose të kontestit. Nëse operatorët nuk i shënoni, gjatë shënimit të disa fjalëve në mënyrë automatike respektohet operatori logjik AND.

Forma e pyetjes për kërkim: [termi për kërkim] [operatori] [termi për kërkim] …

Nëse pyetjes për kërkim të formuar në këtë mënyrë pas vizës së pjerrët¹ i shtoni edhe prapashtesën për kërkim, kërkimin e kufizoni edhe më shumë.

Forma e pyetjes për kërkim: [termi për kërkim]/[prapashtesa] [operatori] [termi për kërkim]/[prapashtesa] …

¹ Në sistemet COBISS, ku përdorin dy lloj shkrimesh, mundësohet edhe kërkimi vetëm me fjalët në shkrim cirilik. Tek kërkimi i tillë, midis prapashtesës dhe termit për kërkim vendosni dy viza të pjerrëta në vend të një.

Kërkimi me indekset shtesë

Indekset shtesë përdoren kryesisht për kërkimin me fraza në grupet e veçanta të përmbajtjeve. Pyetjen për kërkim e ndërtoni duke shënuar parashtesën për kërkim, më pas simbolin e barazimit² dhe termin për kërkim: [parashtesa për kërkim]=[termi për kërkim]

ose në kombinim me operatorët: [parashtesa për kërkim]=[termi për kërkim] [operatori] [parashtesa për kërkim]=[termi për kërkim] …

² Në sistemet COBISS, ku përdorin dy lloj shkrimesh, mundësohet edhe kërkimi vetëm me frazat në shkrim cirilik. Tek kërkimi i tillë, midis prapashtesës dhe termit për kërkim vendosni dy viza të pjerrëta në vend të një.

Kërkimi me përmbajtjen e nënfushave dhe vlerat e treguesve (skanimi)

Pyetjen për kërkim për kërkim vetëm me nënfushën e caktuar e ndërtoni duke shënuar shenjën e fushës dhe nënfushës, më pas simbolin e barazimit dhe termin për kërkim: [shenja e fushës dhe nënfushës]=[termi për kërkim]

ose në kombinim me operatorët: [shenja e fushës dhe nënfushës]=[termi për kërkim] [operatori] [shenja e fushës dhe nënfushës]=[termi për kërkim] …

Pyetjen për kërkim me vlerën e treguesit e ndërtoni duke shënuar shenjën e fushës, shkurtesën »ind«, shenjën e treguesit, më pas simbolin e barazimit dhe vlerën e treguesit: [shenja e fushës]ind[shenja e treguesit]=[vlera e treguesit]

ose në kombinim me treguesin: [shenja e fushës]ind[shenja e treguesit]=[vlera e treguesit] [operatori] [shenja e fushës]ind[shenja e treguesit]=[vlera e treguesit] …

3.1.37.15 Kufizimi tek kërkimi i specializuar

Kërkimi mund të kufizohet me:

• llojin e burimit bibliografik
  
• shkrimin
  
• vitin e botimit

Kufizimi me llojin bibliografik ose shkrimin

Nëse dëshironi të kufizoni rezultatin e kërkimit me llojin e burimit ose shkrimin, pas termit për kërkim duhet të vendosni vizën e pjerrët, ndërsa pas saj të vendosni prapashtesën për kufizimin.

Prapashtesat për kufizim me llojin e burimit bibliografik:

• /MON – monografitë
  Rezultatet e kërkimit janë të kufizuara në regjistrimet për monografitë (001c = “m”).
• /SER – serialet
  Rezultatet e kërkimit janë të kufizuara në regjistrimet për serialet (001c = “s”).
  
• /ART – artikujt dhe pjesët e tjera përbërëse
  Rezultatet e kërkimit janë të kufizuara në regjistrimet për artikujt dhe pjesët e tjera përbërëse (001c = “a”).
• /BMA – materialet libra
  Rezultatet e kërkimit janë të kufizuara në regjistrimet për materialet libra (001b = “a” dhe 130a nuk ekziston).
• /NOMON
  Midis rezultateve të kërkimit nuk ndodhen regjistrimet për monografitë.
• /NOSER
  Midis rezultateve të kërkimit nuk ndodhen regjistrimet për serialet.
• /NOART
  Midis rezultateve të kërkimit nuk ndodhen regjistrimet për artikujt dhe pjesët e tjera përbërëse.
• /NBM
  Midis rezultateve të kërkimit nuk ndodhen regjistrimet për materialet jolibra.

Prapashtesat për kufizimin me llojin e shkrimit:

• /LAT
  Rezultat i kërkimit janë regjistrimet për dokumentet në shkrim latin (100l = “ba”).
• /CIR
  Rezultat i kërkimit janë regjistrimet për dokumentet në shkrim cirilik (100l = "c*" ose 100l = “oc”).

Rezultatet e kërkimit mund t’i kufizoni duke kombinuar prapashtesat dhe duke i ndar mes vete me presje (hapësira nuk vendoset).

Kufizimi me vitin e botimit

Kërkimi kufizohet me vit botimi duke vendosur vizën e pjerrët pas termit për kërkim dhe pas saj vitin ose periudhën kohore (midis viteve vendosni dy pika).

3.2 Hapësira e punës

Hapësira e punës është pjesa e majtë e ndërfaqes për katalogim ku ngarkohen regjistrimet e gjetura në bazat e ndryshme të të dhënave dhe regjistrimet që krijohen ose redaktohen.

Regjistrimet në hapësirën e punës kanë akronimin e bazës së të dhënave, numrin identifikues të regjistrimit dhe të dhënat bazë. Regjistrimet lokale, të cilat ndodhen vetëm në bazat lokale dhe jo në COBIB, kanë fjalën [only]. Fillimisht regjistrimeve në mënyrë automatike u ndahet një numër në vazhdim, p.sh. -1, -2…<-n>, ndërsa kur të ruhen marrin numrin identifikues (COBISS.AL-ID ose CONOR.AL-ID etj.).

Në hapësirën e punës ndodhen regjistrimet me ngjyrë hiri të përzgjedhura për t’u fshirë (001a = “d”), regjstrimet e përzgjedhura për t’u ndarë (001a = “r”) dhe regjistrimet e paverifikuara SGC.

Elementet e hapësirës së punës:

1. Butoni që shfaq ose fsheh dritaren për kërkim

2. Butoni për krijimin e regjistrimit të ri (është në dispozicion vetëm kur është aktiv redaktuesi)

3. Butoni për fshirjen e regjistrimit (është në dispozicion vetëm kur është aktiv redaktuesi)

4. Butoni për shndërrimin e regjistrimit ekzistues në një regjistrim të ri (është në dispozicion vetëm kur është aktiv redaktuesi)

5. Butoni për klasifikimin e regjistrimeve

6. Butoni për mundësitë shtesë: shfaqja e regjistrimit në kontrollues, krahasimi i regjistrimit, përzgjedhja e fushave për t’i transferuar, verifikimi i dublikatave, shfaqja e regjistrimit në COBISS+, shfaqja e listës së bibliotekave, marrja apo anulimi i përgjegjësisë për regjistrimin, dërgimi i regjistrimeve të njësuara SGC për verifikim dhe konfirmim (në dispozicion vetëm për redaktorët e SGC), transferimi i regjistrimeve bibliografike në dCOBISS, redaktimi i një numri të kufizuar të të dhënave bibliografike

7. Butoni për largimin e një ose disa regjistrimeve nga hapësira e punës

8. Butoni për shtimin e regjistrimit në redaktues

Butoni për shkarkimin e regjistrimeve nga Portali i botuesve (në dispozicion vetëm në NUK dhe kur është aktiv redaktuesi)

Kur të shtoni regjistrimin në redaktues ikona në buton merr ngjyrë portokalli , apo ngjyrë të kuqe kur redaktoni një numër të kufizuar të të dhënave bibliografike. Në redaktues mund të vendosen disa regjistrime njëherësh.

3.2.1 Regjistrimi i ri

Regjistrimi krijohet duke klikuar në butonin . Hapet dritarja Regjistrimi i ri, në të cilën fillimisht përzgjidhni bazën e të dhënave dhe maskën për shënimin e të dhënave. Më pas në redaktues ngarkohet regjistrimi me fushat dhe nënfushat e zbrazëta, me vlerat e paracaktuara nga maska për shënimin e të dhënave. Nëse paraprakisht keni definuar modelin për regjistrimin e ri, atë mund ta përzgjidhni në të njëjtën dritare, me ç’rast në redaktues ngarkohet përmbajtja nga modeli.

Nëse tek Modeli klikoni kutinë e zgjedhjes Shfaq të gjitha, shfaqen modelet e të gjithë kataloguesve të bibliotekës së njëjtë. Nëse kutia e zgjedhjes është e zbrazët shfaqen vetëm modelet që i keni krijuar ju. Para emrave të modeleve në mënyrë automatike shtohen edhe emrat e përdoruesit të kataloguesve, të cilët i kanë përgatitur modelet (p.sh. MIRLONAB: E-artikull, ARTAK: default).

3.2.2 Fshirja e regjistrimit

Regjistrimin mund ta fshini nga baza lokale e të dhënave dhe/ose COBIB-i (butoni ).

3.2.3 Përfto një regjistrim të ri

Nga regjistrimi ekzistues bibliografik ose i njësuar mund të përfitoni një regjistrim të ri. E përzgjidhni regjistrimin në hapësirën e punës, më pas klikoni butonin . Tek regjistrimet bibliografike hapet dritarja Përzgjedhja e maskës, në të cilën përzgjidhni maskën e duhur për shënimin e të dhënave. Regjistrimi, i cili është kopje e regjistrimit të përzgjedhur, ngarkohet në redaktues, ku plotësohet dhe ndryshohet.

3.2.4 Klasifikimi i regjistrimeve

Duke klikuar në butonin regjistrimet mund t’i klasifikoni në hapësirën e punës, dhe atë sipas kohës kur janë shtuar në hapësirën e punës, sipas renditjes alfabetike (fillimisht sipas akronimit të bazës, më pas tek regjistrimet bibliografike sipas titullit apo tek regjistrimet e njësuara sipas pikëqasjes) dhe sipas numrit identifikues të regjistrimit.

3.2.5 Shfaqja e regjistrimit në hapësirën e punës

Regjistrimin nga hapësira e punës mund ta shfaqni në formatin standard ose në formatin COMARC. Nëse regjistrimi është nga baza e huaj e të dhënave shfaqet në formatin MARC 21 ose COMARC (klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Shfaq). Shih edhe kapitullin Shfaqja e regjistrimit në dritaren për kërkim. Nëse në kontrollues ndodhet regjistrimi, i cili po redaktohet (ikona për të është lapsi në fillim të fushës së sistemit), ndryshimet që bëni duken. Gjendjen e regjistrimit para redaktimit e verifikoni duke klikuar kutinë e zgjedhjes tek Regjistrimi fillestar me koleksione. Në formatin COMARC shfaqen edhe fushat për koleksionet, nëse ato ekzistojnë.

Nëse në regjistrim ndodhen linqet për burimet në internet (p.sh. në nënfushën 856u), ata janë aktiv edhe në formatet e shfaqjes.

Nëse midis parametrave të përdoruesit (butoni ) keni klikuar kutinë e zgjedhjes tek Shfaq fushat për koleksionet, në formatin COMARC shfaqen edhe fushat 996/997 dhe 998, mirëpo vetëm për regjistrimet që nuk ndodhen në redaktues.

3.2.6 Krahasimi i regjistrimit

Regjistrimet nga hapësira e punës mes vete mund t’i krahasoni duke klikuar në butonin dhe më pas duke përzgjedhur mundësinë Krahaso. Hapet dritarja me listën e regjistrimeve, të cilat janë në dispozicion për krahasim me regjistrimin e përzgjedhur. Në listë ndodhen të gjitha regjistrimet nga hapësira e punës (edhe ato, të cilat ndodhen në procedurën e redaktimit), dhe versioni i regjistrimit të përzgjedhur nga baza lokale e të dhënave ose nga COBIB-i.

Regjistrimin mund ta shfaqni në skedën e re të shfletuesit (butoni Hap në skedë të re), ose mund ta shtoni në hapësirën e punës (butoni Shto).

3.2.7 Përzgjedhja e fushave për transferim në kujtesën e fragmenteve apo në redaktues

Nga regjistrimi në hapësirën e punës mund të kopjoni fushën me nënfushat përkatëse (klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Përzgjedhja e fushave për transferim). Në regjistrim përzgjidhni një ose disa fusha dhe klikoni butonin Transfero në hapësirën e punës, nëse dëshironi që fushat e përzgjedhura të transferohen në kujtesën e fragmenteve. Nëse dëshironi që fushat e përzgjedhura të shtohen në regjistrimin në redaktues, klikoni butonin Transfero në redaktues. Nëse klikoni kutinë e zgjedhjes tek Mbulo fushat ekzistuese, fushat e përzgjedhura mbulojnë të gjitha fushat ekzistuese me shenjën e njëjtë, kur ato të transferohen në regjistrimin në redaktues.

Shih edhe kapitullin Shtimi i (nën)fushës së përzgjedhur nga kujtesa e fragmenteve.

3.2.8 Verifikimi i dublikatave

Edhe regjistrimin në redaktues (regjistrim i ri apo ekzistues) mund ta verifikoni nëse është dublikat potencial i ndonjërit nga regjistrimet në COBIB (klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Verifiko dublikatat). Shih edhe kapitullin Verifikimi i dublikatave tek dritarja për kërkim.

3.2.9 Shfaqja në COBISS+

Regjistrimin nga hapësira mund ta hapni në COBISS+ (klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Shfaq në COBISS+).

3.2.10 Shfaqja e listës së bibliotekave

Nga hapësira e punës mund të kontrolloni se në cilat baza lokale të të dhënave ndodhet regjistrimi bibliografik (klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Shfaq listën e bibliotekave). Hapet lista me akronimet, emrat e bibliotekave dhe adresat elektronike të personave të kontaktit për COBISS.

Për njoftim të mëtejshëm mund të shfaqni listën e adresave për kontakt (butoni Adresat elektronike) ose të transferoni në tërësi listën e bibliotekave (butoni Shkarko). Në rastin e parë përgatitet skedari txt me listën e adresave elektronike, ndërsa në të dytin skedari csv, të cilin mund ta hapni në Excel (në mënyrë që të dhënat të shfaqet në kolona, në menunë Data duhet të përdorni Text to Columns). Të dy skedarët ruhen në dosjen Shkarkimet apo Downloads në diskun lokal, ndërsa mund t’i hapni edhe në shfletues interneti.

3.2.11 Marrja ose anulimi i përgjegjësisë për regjistrimin

Për regjistrimin e njësuar biblioteka mund të marr përgjegjësinë ose atë përgjegjësi ta anuloj.

Regjistrimin në hapësirën e punës e përzgjidhni, më pas klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Merr/anulo përgjegjësinë për regjistrimin. Shfaqet njoftimi se keni marr përgjegjësinë për regjistrimin. Nga ky moment e në vazhdim kataloguesit e bibliotekave të tjera në regjistrim mund të shtojnë vetëm të dhënat për variantet e pikëqasjeve, mirëpo nuk mund ta redaktojnë atë, përveç nëse kanë autorizimin CAT_CONOR.

Në të njëjtën mënyrë edhe anuloni përgjegjësinë për regjistrimin. Kur merrni njoftimin se përgjegjësia për regjistrimin është anuluar, kataloguesit e tjerë mund ta redaktojnë sërish atë.

3.2.12 Dërgimi i regjistrimit në verifikim/Konfirmimi i regjistrimit

Procedurat e redaktimit të listës së emërtimeve lëndore SGC u mundësohen vetëm redaktorëve të bazës SGC (butoni dhe mundësitë Dërgo për verifikim apo Konfirmo regjistrimin).

3.2.13 Transferimi në dCOBISS

Regjistrimin bibliografik në hapësirën e punës mund ta transferoni në repositorët dCOBISS (klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Transfero në dCOBISS). Në skedën e re të shfletuesit hapet regjistrimi i përzgjedhur, i transferuar në repositorë.

3.2.14 Redaktimi i një numri të kufizuar të të dhënave bibliografike

Në regjistrim kataloguesit mund të redaktojnë një numër të kufizuar të të dhënave bibliografike (nënfusha 100e, 330az, 539a, 610az, 675bs, 992by, 9930 deri tek 9939). Regjistrimi para se të ruhet verifikohet në mënyrë automatike, mirëpo përkundër gabimeve të mundshme në fushat e tjera ai ruhet në bazën lokale.

Regjistrimin në hapësirën e punës e përzgjidhni, më pas klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Redakto një numër të kufizuar të të dhënave bibliografike. Regjistrimet, që ndodhen në procedurën e redaktimit të një numri të kufizuar të të dhënave, në hapësirën e punës kanë ikonën e lapsit të kuq.

3.2.15 Largimi i regjistrimeve

Regjistrimet mbeten në hapësirën e punës, derisa të mos i largoni nga aty. Regjistrimet mund t’i largoni një nga një ose të gjitha njëherësh. Nëse klikoni butonin në pjesën e sipërme të hapësirës së punës, mund të largoni njëherësh të gjitha regjistrimet, pranë të cilave ndodhet butoni (regjistrimet kanë qenë të ruajtura). Programi na paralajmëron se regjistrimet, të cilat ende nuk janë ruajtur (pranë tyre ndodhet butoni ), nuk do të largohen nga hapësira e punës. Regjistrimet e tilla mund t’i largoni një nga një. Ndryshimet e bëra në regjistrim para këtij veprimi nuk ruhen.

3.2.16 Redaktimi i regjistrimit

Butonin e përdorni nëse dëshironi që regjistrimin ta plotësoni ose ta shkarkoni në bazën tuaj lokale.

Duke klikuar në butonin shtoni regjistrimin në redaktues. Në të njëjtën kohë shfaqet edhe në paraqitësin e regjistrimit. Ikona në buton merr ngjyrë portokalli , që do të thotë se regjistrimi për momentin është duke u redaktuar dhe nuk është në dispozicion për kataloguesit e tjerë. Në hapësirën e punës mund të keni disa regjistrime për t’i redaktuar (midis tyre lëvizni duke klikuar butonin ). Të gjitha ndryshimet në regjistrimin ekzistues, të cilat nuk i keni ruajtur në bazën e të dhënave, do të fshihen në mënyrë automatike çdo ditë në ora 23:59, ndërsa regjistrimi do të jetë prap i disponueshëm për të gjithë kataloguesit (ngjyra e ikonës në buton do të ndryshoj nga portokalli në të zezë). Të gjitha regjistrimet e reja që nuk i keni ruajtur, mund të mbeten në hapësirën e punës për aq kohë sa ju dëshironi.

Butoni përdoret kur dëshironi:

• të redaktoni regjistrimin që ekziston në bazën lokale të të dhënave dhe në COBIB
• të redaktoni regjistrimin drejtpërsëdrejti në COBIB
• të redaktoni regjistrimin lokal
• të shkarkoni regjistrimin nga COBIB-i, COBISS.net, bazat e huaja të të dhënave (Katalogu LC, WorldCat, ISSN, LC/NAF)

Gjatë shkarkimit të regjistrimit nga baza Katalogu LC, WorldCat ose LC/NAF ikona në buton nuk merr ngjyrë portokalli. Në këtë rast në hapësirën e punës shtohet regjistrimi i ri nga baza e përzgjedhur, i cili ka akroniminin e bazës lokale dhe numrin identifikues të regjistrimit <-n>.

Nëse në hapësirën e punës përzgjidhni regjistrimin nga baza lokale e të dhënave, në redaktues ngarkohet versioni i fundit i regjistrimit nga COBIB-i. Nëse bëhet fjalë për redaktimin e regjistrimit COBISS2, programi ju njofton për këtë. Rekomandohet që fillimisht të verifikoni dallimet midis regjistrimit nga COBIB-i dhe atij nga baza lokale (butoni Krahaso). Nëse në regjistrimin nga baza lokale ekzistojnë fushat, të cilat dëshironi t’i transferoni në regjistrimin nga COBIB-i, mund të përzgjidhni fushat më nënfushat përkatëse dhe t’i transferoni ato në kujtesën e fragmenteve apo në redaktuesin e regjistrimit (butoni Përzgjedhja e fushave për transferim), shih edhe kapitullin Përzgjedhja e fushave për transferim në kujtesën e fragmenteve apo në redaktues. Kur të klikoni butonin Në rregull, mund të filloni redaktimin e regjistrimit.

3.2.17 Shkarkimi i regjistrimeve nga Portali i botuesve

Shkarkimi i regjistrimeve nga Portali i botuesve është i mundshëm në NUK (butoni ).

3.2.18 Paraqitja e regjistrimit

Në paraqitës mund të shfaqni regjistrimin nga hapësira e punës ose regjistrimin që ndodhet në redaktues. Regjistrimet në paraqitës i zëvendësoni në këto mënyra:

• për të shfaqur regjistrimet e veçanta klikoni mbi regjistrimin në hapësirën e punës, para butonit
• për të shfaqur regjistrimin fillestar klikoni mbi regjistrimin në hapësirën e punës, para butonit ose butonit – në paraqitës ngarkohet regjistrimi pa redaktimet e bëra
• për të shfaqur në paraqitës regjistrimin me redaktimet e bëra klikoni butonin ose butonin

3.2.19 Shfaqja e hapësirës së punës

Nëse klikoni butonin , hapësira e punës fshihet ose shfaqet.

3.3 Redaktuesi i regjistrimit

Në redaktuesin e regjistrimit, i cili është pjesa qendrore e ndërfaqes për katalogim, redaktohen (shënohen dhe ndryshohen të dhënat) të dhënat në regjistrimet bibliografike dhe në ato të njësuara.

Redaktuesin e aktivizoni duke klikuar në butonin në hapësirën e punës.

Elementet në redaktues:

1. Akronimi i bazës së të dhënave dhe numri identifikues i regjistrimit të hapur në redaktues (linku ju dërgon në regjistrimin në COBISS+)

2. Butonat

   • për verifikimin e regjistrimit

   • për ruajtjen e regjistrimit

   • për ruajtjen e modelit për regjistrimin e ri

   • për anulimin apo zbrazjen e redaktuesit

   • për shtimin e fushave

   • për shtimin e (nën)fushave nga kujtesa e fragmenteve

   • për shfaqjen/largimin e butonave për lëvizjen e fushave/nënfushave

   • për shfaqjen/largimin e butonave për shtimin/fshirjen e nënfushave

   • për ndryshimin e maskës për shënimin e të dhënave

   • për mundësitë në redaktimin e përmbajtjes së nënfushave: vendosja e simbolit për klasifikim, vendosja e simbolit LaTeX, shndërrimi në shkronja të mëdha, shndërrimi në shkronja të vogla, shndërrimi në shkrim latin, shndërrimi në shkrim cirilik serb/maqedon, aktivizimi i numëratorit

   • për shfaqjen e përshkrimit të fushave apo nënfushave të veçanta në formatin COMARC

3. Rreshti për përzgjedhjen e grupit për shënimin e të dhënave (regjistrimi i plotë, përshkrimi kryesor…)

4. Butoni me shenjat e fushave/nënfushave

5. Butoni dhe për zhvendosjen e fushave/nënfushave

6. Butoni dhe për shtimin/fshirjen e fushave/nënfushave

7. Fusha për shënimin e të dhënave me listën e hapur

8. Skaji për lëvizje

Tek krijimi i regjistrimit në redaktues ndodhen fushat, nënfushat dhe treguesit e paracaktuar, që paraqiten në maskën për shënimin e të dhënave. Nëpër fusha dhe nënfusha lëvizni përmes miut, tastit <Tab>, tastit <Enter> apo tasteve për lëvizje. Nëse përdorni kombinimin e tasteve <Shift> + <Tab> lëvizni për një hap prapa.

Fushat janë të shënuara me një numër me tre shifra, ndërsa nënfushat me një shkronjë ose një shifër. Katrori ngjyrë portokalli përreth shenjës së nënfushës tregon se ajo është e detyrueshme, ndërsa tri pikat mbi shenjën e fushës/nënfushës tregojnë se ajo është e përsëritshme. Disa fusha kanë edhe vlera të përcaktuara të treguesve, të cilat qëndrojnë pas shenjës së fushës.

Tek paraqitja e regjistrimeve në redaktues përdoren ngjyra të ndryshme:

• e kaltra për shenjën dhe emrin e fushave, shenjën e nënfushave dhe vlerat e treguesve
• ngjyrë të verdhë kanë fushat e zbrazëta, në të cilat ende nuk janë vendosur të dhënat përkatëse (emri i nënfushës brenda është ngjyrë hiri e hapur)
• ngjyrë të bardhë kanë fushat e plotësuara

Të dhënat vendosen ose redaktohen në nënfushat e veçanta. Duke klikuar në shenjën e fushës/nënfushës mund të bëni ndryshime në to (të shtoni, kopjoni, ndryshoni shenjën ose të fshini fushën/nënfushën). Fushat dhe nënfushat kanë një renditje të caktuar, e cila mund të ndryshohet pjesërisht (deri në atë masë që të ruhet renditja në rritje e numrave të fushave). Fushave apo nënfushave mund t’u ndryshohen vetitë e caktuara, p.sh. shkalla e detyrimit, gjatësia etj.

Nëse dëshironi që tek nënfushat e veçanta të jenë më të gjëra fushat e shënimit të të dhënave, në të cilat duket edhe përmbajtja e teksteve të gjata, midis parametrave të përdoruesit (butoni ) duhet të klikoni kutinë e zgjedhjes tek Zgjerimi i fushave të caktuara për shënimin e të dhënave dhe shfaqja e përmbajtjes në disa rreshta.

Kërkimin në baza të ndryshme të të dhënave mund ta bëni edhe gjatë punës në redaktues duke klikuar butonin në hapësirën e punës apo duke shtypur tastin <F8>. Prapa në redaktues mund të ktheheni duke klikuar në në hapësirën e punës apo duke shtypur tastin <F8>.

Në redaktues mund të redaktoni regjistrimin në tërësi, por mund të redaktoni edhe fushat e veçanta.

Fushat e formatit COMARC/B në regjistrimin bibliografik janë të klasifikuara në këto grupe:

• regjistrimi në tërësi – të gjitha fushat
• përshkrimi kryesor – fushat 2XX
• shënime – 3XX, 992
• autorët – 7XX, 9XX
• titujt – 200, 5XX
• treguesit – 0XX (por jo edhe 001)
• përpunimi lëndor – 6XX, 96X
• të dhënat e koduara – 1XX
• lidhjet – 4XX, 856

Fushat e formatit COMARC/A në regjistrimet e njësuara janë të klasifikuara në këto grupe:

• regjistrimi në tërësi – të gjitha fushat
• pikëqasjet – 2XX, 4XX, 7XX
• pikëqasjet në lidhshmëri – 5XX, 950
• shënimet – 3XX
• shënimet e kataloguesve – 820, 830, 835, 836, 911, 915, 916, 991, 992
• treguesit – 010, 017, 035
• të dhënat e koduara – 1XX
• burimet – 801, 810, 815, 856
• klasifikimi – 6XX

3.3.1 Shënimi i të dhënave

Të dhënat vendosen dhe ndryshohen në fushën që ndodhet pas shenjës së nënfushës. Të dhënat mund t’i shënoni, tek fushat e koduara mund t’i përzgjidhni nga listat, në bazat e njësuara i përzgjidhni nga listat e pikëqasjeve ose nga lista e rezultateve të kërkimit, kur kërkoni në nënfushat e veçanta.

Në fushën për shënimin e të dhënave mund të vendosni edhe shenjën për klasifikim NSB/NSE dhe simbolin LaTeX. Nëse është e nevojshme tekstin në fushë mund ta ndryshoni në tekst me shkronja të mëdha ose të vogla, apo të ndryshoni llojin e shkrimit (nga shkrimi latin në shkrim cirilik serb/maqedon ose anasjelltas).

Të dhënat e koduara mund t’i vendosni në disa mënyra:

• hapni listën dhe përzgjidhni kodin (përdorni miun ose tastet për lëvizje <lart>, <poshtë>)
• kodin ose vlerën e tij e shënoni në fushë; bazuar në të dhënat e shënuara në fillim, programi shfaq listën e sugjerimeve (funksioni “autocomplete”)

Shënimin e të dhënave e përfundoni duke klikuar jashtë fushës ose duke shtypur tastin <Enter> apo tastin <Tab>. Përmes tastit <Enter> kaloni në fushën tjetër për shënimin e të dhënave, ndërsa përmes tastit <Tab> në shenjën tjetër të nënfushës apo fushës. Nëse shtypni tastin <Tab> dhe tastin për hapësirë, hapet dritarja për kërkim që ndodhet pranë fushës për shënimin e të dhënave (p.sh. 011a, 4641, 60X3, 7XX3), pa pasur nevojë të klikoni butonin .

Përmes drejtshkrimorit mund të verifikoni saktësinë e tekstit të vendosur në fushë. Nëse në shfletuesin e internetit (Parametrat/Gjuhët) keni aktivizuar mundësinë e verifikimit të drejtshkrimit, gjatë shkrimit të tekstit fjalët e shënuara gabimisht nënvizohen me ngjyrë të kuqe. Në disa shfletues (p.sh. Firefox) tek çdo fushë për shënimin e të dhënave duhet të përzgjidhni mundësinë Verifikimi i drejshkrimit nga menuja e shkurtores, në mënyrë që fjalët e shënuara gabim të nënvizohen. Në shfletuesit Chrom dhe Microsoft Edge kjo nuk është e nevojshme. Nëse dëshironi të verifikoni fjalët e ngjashme, të cilat janë në dispozicion në fjalor, klikoni me tastin e djathtë të miut në fjalën e nënvizuar dhe nga menuja me sugjerimet përzgjidhni fjalën e duhur. Fjalët, të cilat sipash jush janë të sakta, mund t’i shtoni tek fjalori personal (klikoni në fjalë me tastin e djathtë të miut dhe përzgjidhni Shto në fjalor). Shih edhe kapitullin Drejtshkrimori.

Shënimi i të dhënave në fushat me kontroll të njësuar

Shënimi i të dhënave në fushat me kontroll të njësuar ndryshon nga shënimi në fushat e tjera. Të dhënat në këto fusha transferohen nga baza e njësuar e të dhënave CONOR ose SGC.

Në nënfushën 3 tek fushat 60X apo 7XX shënoni pikëqasjen e njësuar dhe klikoni butonin në skajin e djathtë të fushës.

Për lidhjen e fushave për autorët (fushat 7XX) me regjistrimet përkatëse të njësuara nga baza CONOR shërben dritarja Kërkimi në CONOR, ndërsa për lidhjen e fushave për emërtimet lëndore (fushat 60X) me regjistrimet përkatëse të njësuara nga baza SGC dritarja Kërkimi në SGC.

Elementet e dritares janë:

• rreshti i titullit
• pjesa e majtë e dritares me listën e pikëqasjeve, të cilat i përshtaten pyetjes për kërkim
  Kërkimi ekzekutohet në të gjithë bazën e njësuar të të dhënave dhe jo vetëm për pikëqasjet e ngjashme. Pikëqasjet e llojit përkatës shfaqen me ngjyrë të zezë, ndërsa pikëqasjet për entitetet e llojeve të tjera shfaqen me ngjyrë hiri (p.sh. tek lidhja e fushës 710 me ngjyrë të zezë do të shfaqen vetëm emrat e organizatave).
• pjesa lartë në anën e djathtë të dritares, ku për pikëqasjen e përzgjedhur shfaqet regjistrimi në formatin COMARC/A
• pjesa poshtë në anën e djathtë të dritares, ku për pikëqasjen e përzgjedhur shfaqen edhe objektet në lidhshmëri
  Nëse ekzistojnë terma të gjerë, të ngushtë apo në lidhshmëri, ata transferohen në pjesën e majtë të dritares duke klikuar në termin e veçantë, ndërsa regjistrimi për ta lartë në pjesën e djathtë të dritares.
• fusha për shënimin e pyetjeve për kërkim
• butonat
  • Gjej – ekzekutimi i kërkimit pas shënimit të pyetjes për kërkim
  • Prapa – kthimi në pyetjen e mëparshme për kërkim
  • Shto – shtimi i regjistrimit të njësuar të përzgjedhur në hapësirën e punës
  • Përzgjidh – konfirmimi i pikëqasjes së përzgjedhur (numri identifikues i regjistrimit të njësuar transferohet në nënfushën 3)
  • Anulo – anulimi i kërkimit dhe mbyllja e dritares
  • LC/NAF – kalimi në bazën e të dhënave LC/NAF (nuk është në dispozicion në dritaren Kërkimi në SGC)

Nëpër listën e pikëqasjeve lëvizni përmes miut ose përmes tasteve për lëvizje. Pikëqasjen e përzgjedhur e transferoni në pjesën lartë në anën e djathtë të dritares duke klikuar në tastin për hapësirë, ndërsa përmes tastit <Enter> atë e konfirmoni dhe numrin e saj identifikues e transferoni në nënfushën 3 (i barasvlershëm është butoni Përzgjidh).

Nëse regjistrimin e njësuar nuk e gjeni në bazën CONOR, kërkimin mund ta vazhdoni në bazën e të dhënave LC/NAF. Nëse klikoni butonin LC/NAF, hapet dritarja për kërkim, në të cilën transferohet pyetja për kërkim e shënuar më parë. Nëse në bazën LC/NAF gjeni regjistrimin e duhur, atë e ngarkoni në hapësirën e punës dhe e shkarkoni në bazën CONOR.

Karakteristikat e shënimit të të dhënave në fushat e formatit COMARC/A

Të dhënat për burimin (810)

Të dhënat për burimin, në të cilin e keni gjetur pikëqasjen e njësuar ose variantin e pikëqasjes, mund t’i transferoni në regjistrimin e njësuar nga regjistrimi në COBIB ose nga regjistrimi, të cilin aktualisht po e krijoni/redaktoni.

Në nënfushën e zbrazët 810a klikoni në butonin që të hapet dritarja për kërkim. Nëse në dritaren për kërkim shfaqet lista e regjistrimeve, në të ndodhen regjistrimet bibliografike, që janë të ngarkuara në hapësirën e punës dhe të cilat po i krijoni/redaktoni (pranë tyre është butoni ). Nëse në listë përzgjidhni regjistrimin bibliografik të dhënat për burimin transferohen në nënfushën 810a. Lista e regjistrimeve mund të jetë e zbrazët. Në këtë rast në dritaren për kërkim shënoni pyetjen për kërkim dhe filloni kërkimin në COBIB.

Karakteristikat e shënimit të të dhënave në fushat e formatit COMARC/B

Fushat për lidhje tek burimet në vazhdim (4XX)

Fushat në bllokun 4XX, të cilat përdoren për shfaqjen e marrëdhënieve midis burimeve në vazhdim, përmbajnë nënfushën a – Titulli i saktë/kyç dhe x – ISSN, ku vendoset titulli i saktë (kyç) dhe/ose ISSN e burimit në vazhdim në lidhshmëri.

Nënfusha a duhet të shtohet vetëm kur regjistrimi për burimin në vazhdim në lidhshmëri nuk ndodhet në COBIB ose në regjistrimin ekzistues nuk ndodhet fusha 530 – Titulli kyç. Nënfusha a shtohet edhe kur nuk ekziston ISSN-ja.

Procedura

1. Në fushën përkatëse të bllokut 4XX në nënfushën x vendosni ISSN-në e burimit në vazhdim dhe konfirmoni shënimin e të dhënave.
2. Nëse regjistrimi me këtë ISSN ekziston në COBIB dhe përmban fushën 530, pas butonit shfaqet titulli kyç, që do të thotë se nënfusha a nuk është e nevojshme të plotësohet.
3. Nëse regjistrimi nuk përmban fushën 530 ose nëse regjistrimi nuk ekziston, klikoni butonin për kërkimin në bazën e ISSN-së. Pyetja për kërkim vendoset në mënyrë automatike. Nëse klikoni në butonin Përzgjidh në nënfushën a vendoset titulli kyç nga rezultati i përzgjedhur nga baza ISSN.

3.3.2 Verifikimi i regjistrimit

Regjistrimin në redaktues mund ta verifikoni nëse përmban gabime ose mangësi të identifikuara në mënyrë automatike (butoni ). Gabimet që i gjen programi shfaqen në pjesën e poshtme të paraqitësit. Shih edhe kapitullin Paraqitësi i regjistrimit.

Gjatë ngarkimit të regjistrimit në redaktues, gabimet e mundshme shfaqen në mënyrë automatike, nëse midis parametrave të përdoruesit (butoni ) keni klikuar kutinë e zgjedhjes tek Shfaqja e gabimeve gjatë ngarkimit të regjistrimit në redaktues.

3.3.3 Ruajtja e regjistrimit

Nëse regjistrimi nuk ka gabime të tipit “F” – Fatal, programi e ruan regjistrimin në bazën lokale të të dhënave dhe/ose COBIB (butoni ). Me këtë rast redaktuesi zbrazet, ndërsa në skajin e poshtëm të ndërfaqes për katalogim shfaqet baza e të dhënave, në të cilën është ruajtur regjistrimi.

Gjatë ruajtjes së regjistrimit programi ju paralajmëron në gabimet e mundshme apo mospërputhjet në regjistrim.

3.3.4 Ruajtja si model

Nëse dëshironi që regjistrimin ta ruani si model për regjistrimin e ri bibliografik apo të njësuar, si dhe ta përdorni atë disa herë, klikoni butonin . Hapet dritarja Ruaj si model, në të cilën përcaktoni emrin e modelit. Në të njëjtën dritare modelin edhe mund ta fshini.

Nëse regjistrimin e ruani si model me emrin DEFAULT, të dhënat e vendosura në të mund t’i përdorni më vonë si vlera të paracaktuara. Me të njëjtin emër DEFAULT mund të krijoni disa modele, nëse ato janë në baza të ndryshme. Shih edhe kapitullin Shtimi i vlerës së paracaktuar në nënfushë.

3.3.5 Anulimi

Regjistrimin në redaktues mund ta mbyllni pa e ruajtur. Kur klikoni butonin programi ju paralajmëron se regjistrimi nuk do të ruhet. Me këtë rast redaktuesi dhe paraqitësi zbrazen, ndërsa regjistrimi në hapësirën e punës mbetet i pandryshuar. Nëse bëhet fjalë për regjistrim të ri ai fshihet edhe nga hapësira e punës.

3.3.6 Shtimi i fushës

Në regjistrim mund të shtoni fushën, e cila nuk shfaqet në maskën e përzgjedhur, ose fushën, të cilën dëshironi ta përsëritni (butoni ). Në dritaren Fusha shënoni shenjën e fushës ose përzgjidheni atë nga lista tek “Shenja e fushës”, më pas klikoni butonin Shto. Tek “Shenja e fushës” mund të shënoni edhe një ose disa shenja të nënfushave, të cilat dëshironi t’i shtoni në një fushë (p.sh. 3270aaa).

Fushën mund ta shtoni edhe duke klikuar në shenjën e fushës. Konfirmoni vendosjen e shenjës së fushës në mënyrë automatike ose shënoni/përzgjidhni një shenjë tjetër të fushës dhe klikoni butonin Shto.

3.3.7 Shtimi i (nën)fushës së përzgjedhur nga kujtesa e fragmenteve

Në regjistrim mund të shtoni fushat dhe nënfushat e kopjuara ose të fshira, të cilat janë të ruajtura në kujtesën e fragmenteve të fushave.

Pasi të klikoni në butonin , hapet dritarja me listën e fushave dhe nënfushave. Shenjat e fushave të kopjuara dhe të fshira janë të shënuara me shkrim bold, ndërsa shenjat e fushave, kur janë fshirë nënfushat, janë të shënuara me shkrim të zakonshëm. Në listë përzgjidhni një ose disa nënfusha që dëshironi t’i transferoni në regjistrim dhe klikoni butonin Ngjit. Shih edhe kapitullin Përzgjedhja e fushave për transferim në kujtesën e fragmenteve apo në redaktues, e cila është përshkruar tek hapësira e punës.

3.3.8 Ndryshimi i maskës për shënimin e të dhënave

Në raste të veçanta, regjistrimit bibliografik që ndodhet në redaktues mund t’i ndryshoni maskën për shënimin e të dhënave (butoni ). Është i mundur ndryshimi i maskës M – monografi në N – materiale jolibra dhe anasjelltas.

3.3.9 Shfaqja/fshehja e butonit për zhvendosjen e fushës/nënfushës

Fushat në regjistrim gjithmonë janë të vendosura sipas rendit ngritës të shenjave të fushave. Renditjen e tyre mund ta ndryshoni vetëm nëse keni disa përsëritje të një fushe. Brenda fushës së veçantë mund të ndryshoni renditjen e nënfushave.

Duke klikuar në butonin para shenjës së fushave dhe nënfushave, në redaktues, shtohen butonat për zhvendosjen e fushave/nënfushave lart dhe poshtë . Këta butona fshehen nëse klikoni sërish në butonin .

3.3.10 Shfaqja/fshehja e butonit për shtimin/fshirjen e nënfushës

Tek fushat e veçanta në regjistrim mund të shtoni nënfushat e përsëritshme ose mund t’i fshini ato.

Duke klikuar në butonin pas fushave për shënimin e të dhënave në nënfusha shfaqen butonat për shtimin dhe fshirjen e nënfushave. Këta butona fshehen nëse klikoni sërish në butonin .

3.3.11 Vendosja e simbolit për klasifikim

Në fushën për shënimin e të dhënave tek nënfusha e veçantë mund të vendosni simbolin për klasifikim (klikoni butonin dhe të përzgjidhni mundësinë Vendos simbolin për klasifikim). Simboli “ǂ” vendoset në fund të tekstit. Para simbolit “ǂ” në mënyrë automatike vendoset edhe hapësira, përveç rasteve kur fusha për shënimin e të dhënave është e zbrazët.

3.3.12 Vendosja e simbolit LaTeX

Në fushën për shënimin e të dhënave tek nënfushat e caktuara mund të vendosni simbolin LaTeX (klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Vendos simbolin LaTeX). Simboli “▫” vendoset në fund të tekstit. Para simbolit “▫” në mënyrë automatike vendoset edhe hapësira, përveç në rastet kur fusha për shënimin e të dhënave është e zbrazët.

3.3.13 Shndërrimi i shkronjave

Tekstin e vendosur në fushën për shënimin e të dhënave mund ta ndryshoni në tekst me shkronja kapitale ose shkronja të vogla. Për shndërrimin e shkronjave klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Shndërro në shkronja të mëdha ose Shndërro në shkronja të vogla.

3.3.14 Shndërrimi i shkrimit

Shkrimin e tekstit të vendosur në fushën për shënimin e të dhënave mund ta ndryshoni (nga shkrimi latin në atë cirilik). Për shndërrimin e shkrimit klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Shndërro në shkrim latin ose Shndërro në shkrim cirilik serb/maqedon.

3.3.15 Numëratorët

Në bazën bibliografike të të dhënave dhe në bazat e njësuara të të dhënave për nënfushat e veçanta mund të përcaktoni numëratorë. Për përcaktimin dhe redaktimin e numëratorit ju nevojitet autorizimi CAT_EDITTYPE.

Në fushën për shënimin e të dhënave tek nënfushat e veçanta (p.sh. 020b, 021b) mund të përcaktoni numëratorin e ri ose të vendosni numrin nga numëratori ekzistues.

3.3.15.1 Përcaktimi dhe redaktimi i numëratorit

Në bazë të kërkesës përcaktoni aq numëratorë, sa janë të nevojshëm për përcaktimin e numrave të veçantë.

Numëratorin e ri për nënfushën e veçantë e shtoni duke klikuar në butonin dhe duke përzgjedhur mundësinë Aktivizo numëratorin. Hapet dritarja Numëratorët, në të cilën klikoni butonin Redakto. Hapet dritarja Numëratorët në katalogim.

1. Tek “Lloji i regjistrimit”, varësisht nga nënfusha në të cilën ndodheni, në mënyrë automatike vendoset e dhëna për llojin e regjistrimit (p.sh. Regjistrimi bibliografik).
2. Tek “Përzgjidhni” nga lista përzgjidhni mundësinë Shto numëratorin e ri.
3. Tek “Emri” shënoni emrin e numëratorit.
4. Tek “Nënfusha” vendoset nënfusha në të cilën mund të aktivizoni numëratorin (p.sh. 020b, 021b etj.).
5. Tek “Vlera tjetër” vendosni numrin, i cili nga numëratori do të transferohet në nënfushë. E paracaktuar është vlera 1, të cilën mund ta ndryshoni.
6. Tek “Vlera më e lartë” vendosni numrin më të lartë, të cilin mund ta ketë numëratori. Nëse vlerën e paracaktuar 0 nuk e ndryshoni, vlera më e lartë nuk përcaktohet.
7. Tek “Gjatësia” përcaktohet gjatësia e numrit duke përfshirë edhe zerot përpara. Nëse vlerën e paracaktuar 0 nuk e ndryshoni, numri në nënfushë vendoset pa zerot përpara. Gjatësia më e madhe e lejuar e numrit është 10 shifra.
8. Tek “Parashtesa” mund të shënoni fjalën, e cila vendoset në nënfushë para numrit. Në fushë mund të shënoni edhe shenjat, që mundësojnë vendosjen në mënyrë automatike të datës aktuale në nënfushën e veçantë:
   • <LLLL> – viti (p.sh. 2024)
   • <LL> – viti (p.sh. 24 për 2024)
   • <MM> – muaji
   • <DD> – dita
9. Tek “Shënimi” vendoset shënimi me tekst.
10. Tek “Kushtet” vendosen kushtet për përzgjedhjen e numëratorit. Klikoni butonin Objekti i ri, tek “Nënfusha” vendosni shenjën e fushës dhe nënfushës (p.sh. 001c), ndërsa tek “Vlera” vendosni vlerën nga lista e kodeve për nënfushën e përzgjedhur. Mund të shtoni disa kushte. Kushtet mund t’i redaktoni (butoni Redakto) ose t’i fshini (butoni Fshi).
11. Nëse dëshironi që të mundësoni përdorimin e numëratorit, klikoni kutinë e zgjedhjes tek Aktivizimi.
12. Ruani të dhënat duke klikuar butonin Në rregull.

Numëratorin ekzistues mund ta ndryshoni ose plotësoni. Në dritaren Numëratori fillimisht përzgjidhni numëratorin dhe klikoni butonin Redakto. Hapet dritarja Numëratorët në katalogim, në të cilën të dhënat i redaktoni.

3.3.15.2 Shënimi i të dhënave me ndihmën e numëratorit

Në fushën për shënimin e të dhënave tek nënfusha e veçantë (p.sh. 020b, 021b) mund të vendosni numrin nga numëratori (klikoni butonin dhe përzgjidhni mundësinë Aktivizo numëratorin). Hapet dritarja Numëratorët, në të cilën përzgjidhni numëratorin (për të njëjtën nënfushë mund të përcaktoni disa numëratorë) dhe klikoni butonin Aktivizo numëratorin. Në fushën për shënimin e të dhënave shënohet numri nga numëratori.

3.3.16 Grupet për shënimin e të dhënave

Duke klikuar në njërin nga grupet e fushave për shënimin e të dhënave në redaktues shfaqen vetëm fushat e caktuara. Nëse përzgjidhni p.sh. “Përshkrimi kryesor” tek regjistrimet bibliografike, në redaktues shfaqen vetëm fushat e bllokut 2XX. Nëse përzgjidhni “Regjistrimi i plotë”, në redaktues shfaqen të gjitha fushat, të cilat janë përcaktuar për maskën e përzgjedhur.

3.3.17 Butonat me shenjat e fushave/nënfushave/treguesve

Shenja e fushës është një numër me tri shifra, ndërsa shenja e nënfushës është një shkronjë ose një shifër. Disa fusha kanë të përcaktuara edhe disa vlera të treguesve. Fushat mund të jenë të përsëritshme, ndërsa nënfushat edhe të detyrueshme. Se nënfusha është e detyrueshme tregon katrori ngjyrë portokalli përreth shenjës së nënfushës, ndërsa përsëritshmërinë e tregojnë tri pikat mbi shenjën e fushës/nënfushës.

3.3.17.1 Shtimi i fushave/nënfushave

Fushën e shtoni kur nuk ndodhet në maskën e përzgjedhur për shënimin e të dhënave ose kur atë dëshironi ta përsëritni. E njëjta gjë vlenë edhe për nënfushat.

Për shtimin e fushës klikoni në shenjën e njërës nga fushat. Hapet dritarja Fusha, tek “Shenja e fushës” shfaqet shenja e fushës, të cilën e keni klikuar. Nëse dëshironi të shtoni një fushë tjetër, shënoni shenjën e fushës ose fushën përzgjidheni nga lista dhe më pas klikoni Shto. Tek “Shenja e fushës” mund të shënoni edhe një ose disa shenja të nënfushave, të cilat dëshironi t’i shtoni në fushën e caktuar (p.sh. 3270aaa).

Në të njëjtën mënyrë mund të shtoni edhe nënfushat. Në dritaren Nënfusha tek “Shenja e nënfushës” mund të shënoni disa shenja të nënfushave, të cilat dëshironi t’i shtoni (p.sh. aedefgz).

3.3.17.2 Kopjimi i fushës

Nga regjistrimi në redaktues mund të kopjoni cilëndo fushë me nënfushat përkatëse bashkë me përmbajtje.

Klikoni shenjën e fushës që dëshironi ta kopjoni në kujtesën e fragmenteve dhe në dritaren Fusha klikoni butonin Kopjo. Fusha ruhet në kujtesën e fragmenteve të fushave.

3.3.17.3 Ndryshimi i fushës/nënfushës

Nëse dëshironi që përmbajtjen e një fushe ta përdorni në një fushë tjetër, fushës mund t’ia ndryshoni shenjën (p.sh. fushën 700 dëshironi ta përdorni si fushë 701).

Klikoni në shenjën e fushës, e cila shfaqet në dritaren Fusha tek “Shenja e fushës”. Aty shënoni apo përzgjidhni nga lista shenjën tjetër të fushës dhe klikoni butonin Ndrysho.

Në të njëjtën mënyrë mund të ndryshoni edhe shenjën e nënfushës.

3.3.17.4 Fshirja e fushës/nënfushës

Nëse dëshironi të fshini fushën, klikoni në shenjën e fushës. Në dritaren Fusha klikoni butonin Fshi <shenja e fushës>.

Në të njëjtën mënyrë mund të fshini edhe nënfushat.

3.3.17.5 Shtimi i vlerës së paracaktuar në nënfushë

Në nënfushë mund të shtoni vlerën e paracaktuar. Klikoni në shenjën e nënfushës dhe në dritaren Nënfusha klikoni butonin Paracaktuar. Në nënfushë, në mënyrë automatike, transferohet përmbajtja e nënfushës së njëjtë nga modeli me emrin DEFAULT.

3.3.17.6 Ndryshimi i vetive të fushave/nënfushave

Disa veti të fushave dhe nënfusha në nivelin e bibliotekës mund t’i ndryshoj personi përgjegjës për katalogim, i cili ka autorizimin CAT_EDITTYPE. Në mënyrë që ndryshimet të bëhen të vlefshme, nuk keni nevojë të mbyllni dhe të hapni aplikacionin COBISS Cat, por mjafton të freskoni faqen (tasti <F5>) apo të mbyllni dhe të hapni sërish regjistrimin, në të cilin keni ndryshuar vetitë e fushave/nënfushave.

Vetitë e fushave apo nënfushave duhet të përcaktohen për çdo maskë. Disa veti kanë të bëjnë me komplet fushën, ndërsa disa të tjera me nënfushat e veçanta.

Fushave mund t’ua ndryshoni këto veti:

• numrin e përsëritjeve të fushës brenda maskës (nëse fusha është e përsëritshme)
• vlerat e paracaktuara të treguesve (nëse treguesit janë të përcaktuar)

1. Klikoni në shenjën e fushës dhe në dritaren Fusha shtypni butonin Vetitë e fushës.
   Hapet dritarja Vetitë e fushës.
2. Teka “Maska” përzgjidhni maskën për shënimin e të dhënave.
3. Tek “Fusha” përzgjidhni fushën, të cilës dëshironi t’i përcaktoni vetitë.
4. Tek “Numri i fushave” përcaktoni, se sa herë dëshironi të shfaqet fusha e përzgjedhur në maskën për shënimin e të dhënave (nëse fusha është e përsëritshme).
5. Vlerën e paracaktuar të treguesve (ose e të dy treguesve) mund ta ndryshoni duke përzgjedhur vlerën e re nga lista.
6. Të dhënat i ruani duke klikuar në butonin Ruaj.
7. Nëse dëshironi që parametrat e vendosur lokalë t’i fshini dhe t’i ktheni vetitë e paracaktuara të fushës, klikoni butonin Paracaktuar.
8. Dritaren e mbyllni përmes butonit Mbyll.

Nënfushave mund t’ua ndryshoni këto veti:

• shkalla e detyrimit në regjistrim
• prania e detyrueshme në regjistrim
• gjatësia më e madhe të lejuar e të dhënave të shënuara
• numri i përsëritjeve në maskën për shënimin e të dhënave
• vendosja e detyrueshme e të dhënave nga lista
• vendosja opsionale e të dhënave nga lista
• ndihma gjatë vendosjes së të dhënave nga lista

1. Klikoni në shenjën e nënfushës dhe në dritaren Nënfusha klikoni butonin Vetitë e nënfushës.
   Hapet dritarja Vetitë e nënfushës.
2. Tek “Maska” përzgjidhni maskën për shënimin e të dhënave.
3. Tek “Fusha” përzgjidhni fushën, të cilës i përket nënfusha.
4. Tek “Nënfusha” përzgjidhni nënfushën, të cilës dëshironi t’ia përcaktoni vetitë.
5. Tek “Shkalla e detyrimit në regjistrim” vlera e shkallës së detyrimit mund të jetë 0, 1 ose 7:
   - shkalla 0 – nënfusha nuk ndodhet në maskë, mirëpo atë mund ta shtoni;
   - shkalla 1 – nënfusha ndodhet në maskë dhe është e detyrueshme (nëse nënfusha është e detyrueshme në nivel të sistemit, shkalla nuk mund të ndryshohet);
   - shkalla 7 – nënfusha ndodhet në maskë dhe nuk është e detyrueshme.
   Shkalla e detyrimit në regjistrim më së shpeshti ndryshohet tek nënfushat, të cilat dëshironi t’i përfshini ose t’i largoni nga maska e shënimit të të dhënave (p.sh. tek një nënfushë ndryshoni shkallën e detyrimit nga 0 në 7 dhe në këtë mënyrë atë e përfshini në maskë, ndërsa tek nënfusha tjetër shkallën e detyrimit 7 e ndryshoni në 0 dhe në këtë mënyrë nënfushën e largoni nga maska).
6. Tek “E detyrueshme në fushë” përcaktoni nëse nënfusha e përzgjedhur tek “Nënfusha” është e detyrueshme në fushën e përzgjedhur tek “Fusha”.
7. Tek “Gjatësia” përcaktoni gjatësinë maksimale të të dhënave në nënfushën e përzgjedhur, nëse kjo nuk është e kufizuar në nivel të sistemit. Vlera 0 do të thotë që gjatësia nuk është e kufizuar dhe atë mund ta ndryshoni.
8. Tek “Numri i nënfushave” përcaktoni numrin e nënfushave të njëjta në maskë (nëse nënfusha është e përsëritshme).
9. Tek “Lista e kodeve” përzgjidhni listën e përcaktuar paraprakisht të kodeve, e cila vlenë për nënfushën e përzgjedhur. Në dispozicion janë të gjitha listat lokale të kodeve, si dhe disa lista globale (p.sh. lista globale e kodeve “Përcaktimi i përgjithshëm i materialit”, e cila shërben për shënimin më të shpejë të të dhënave në nënfushën 200b).
10. Nëse klikoni kutinë e zgjedhjes tek “Shënimi i detyrueshëm i të dhënave”, shënimi i të dhënave në nënfushë është i mundur vetëm nga lista, përndryshe në nënfushë mund të vendosni çdo të dhënë që dëshironi.
11. Nëse klikoni kutinë e zgjedhjes “Ndihma te shënimi i të dhënave”, gjatë shënimit të të dhënave në nënfushë do të përzgjidhni kodin nga lista, ndërsa në nënfushë do të vendoset kuptimi i kodit në vend të kodit.
12. Të dhënat i ruani duke klikuar në butonin Ruaj.
13. Nëse dëshironi që parametrat lokalë, të cilët i keni vendosur vet, t’i fshini dhe t’i ktheni vetitë e paracaktuara të nënfushës, klikoni butonin Paracaktuar.
14. Dritaren e mbyllni duke klikuar në butonin Mbyll.

3.3.17.7 Ndryshimi i vlerave të treguesve

Disa fusha përmbajnë tregues, të cilët në mënyrë shtesë shpjegojnë përmbajtjen e fushës, marrëdhënien e kësaj fushe me fushat e tjera në regjistrim ose përcaktojnë mënyrën e përpunimin të të dhënave në raporte.

Fusha mund të ketë të përcaktuar më së shumti dy tregues. Për të përcaktuar apo ndryshuar vlerën e treguesit klikoni në shenjën e treguesit dhe në dritare përzgjidhni vlerën.

3.3.18 Zhvendosja e fushës/nënfushës

Për zhvendosjen e fushës ose nënfushës lartë klikoni butonin , ndërsa për zhvendosjen poshtë klikoni butonin .

3.3.19 Shtimi/fshirja e fushës/nënfushës

Për shtimin e fushës ose nënfushës klikoni butonin , ndërsa për fshirjen e fushës ose nënfushës klikoni butonin . Gjatë shtimit të fushës, fusha (me nënfushat e zbrazëta) në të cilën ndodheni dyfishohet, ndërsa gjatë shtimit të nënfushës shtohet nënfusha e zbrazët me shenjën e njëjtë sikurse nënfusha në të cilën ndodheni.

3.3.20 Manualët në formën elektronike

Gjatë punës në COBISS Cat mund të përdorni manualët e ndryshëm në formën elektronike (butoni ).

Gjatë redaktimit të regjistrimeve mund të konsultoni manualët COMARC/B dhe COMARC/A si dhe manualët e tjerë referues bazuar në sistemin e veçantë COBISS (në sistemin COBISS.SI me manualin ZNAČKA dhe PREKAT, ndërsa në sistemet e tjera COBISS edhe me manualët nga Qendra Ndërkombëtare e ISSN-së (ISSN Manual) dhe udhëzimet për përdorimin e aplikacionit COBISS Cat).

Për shtimin e simboleve në fusha mund të përdorni edhe Tabelën e simboleve, shih edhe kapitullin Tabelat e simboleve.

3.3.21 Parametrat e përdoruesit

Tek parametrat e përdoruesit kataloguesi mund t’i bëjë të gjitha ndryshimet që i duhen. Ato janë:

• pamja e ndërfaqes për katalogim (redaktuesit mund t’i ndryshoni pozicionin)

• lëvizja me tastin <Tab> nëpër butonat , , ,

• shfaqja e paralajmërimit kur anuloni redaktimin e regjistrimit

• shfaqja e fushave të caktuara për shënimin e të dhënave në formë të zgjeruar dhe shfaqja e përmbajtjes në disa rreshta

• shfaqja e fushave për koleksionet e bibliotekës (fushat 996/997, 998 janë të dukshme vetëm për regjistrimet e ruajtura në kontrollues dhe në skedë të re të shfletuesit)

• freskimi i shfaqjes së regjistrimit pas ruajtjes (ndryshimet që i keni vendosur në regjistrim nuk ngjyrosen me ngjyrë të verdhë, fusha e sistemit menjëherë përditësohet)

• zgjerimi i kolonave në dritaren për kërkim (gjerësia mund të jetë e kufizuar ose jo)

• shfaqja e gabimeve të mundshme gjatë ngarkimit të regjistrimit në redaktues

Klikoni butonin , i cili është afër butonit për mbylljen e ndërfaqes, dhe në dritaren Parametrat e përdoruesit përzgjidhni apo zbrazni kutinë e zgjedhjes tek parametrat, të cilët dëshironi t’i ndryshoni. Në mënyrë që ndryshimi të jetë i vlefshëm duhet të klikoni butonin Ruaj dhe të freskoni apo të ngarkoni sërish faqen elektronike (tasti <F5>).

3.3.22 Lidhja me COBISS Lib

Duke klikuar në butonin në mënyrë direkte kaloni në aplikacionin COBISS Lib, ku mund të vazhdoni me shtimin e fushave 996/997, 998 dhe procedurave të tjera.

3.4 Paraqitësi i regjistrimit

Paraqitësi i regjistrimit është pjesa e djathtë e ndërfaqes për katalogim, në të cilën shfaqet regjistrimi nga redaktuesi ose regjistrimi nga hapësira e punës. Në paraqitës nuk shfaqen fushat për koleksionet e bibliotekës.

Pjesa e poshtme e paraqitësit shërben për shfaqjen e njoftimeve automatike të programit.

Nëse në paraqitës ndodhet regjistrimi që po redaktohet (ikona që e përcakton atë është lapsi në fillim të fushës së sistemit), të gjitha të dhënat që shtohen ose ndryshohen kanë ngjyrë të verdhë. Të dhënave për autorin u shtohen edhe variantet e emrave nga bazat e njësuara të të dhënave (ato i paraqet simboli “<”). Nëse regjistrimin e verifikoni apo e ruani, këto variante të emrave shfaqen në bllokun 90X.

Nëse midis parametrave të përdoruesit (butoni ) klikoni kutinë e zgjedhjes Freskimi i paraqitjes pas ruajtjes së regjistrimit, regjistrimi në paraqitës freskohet menjëherë pas ruajtjes, ndërsa ndryshimet e bëra në regjistrim nuk ngjyrosen me të verdhë.

Numrat e fushave dhe përmbajtja e nënfushave kanë ngjyrë të zezë, vlerat e treguesve kanë ngjyrë të kaltër, ndërsa shenjat e nënfushave kanë ngjyrë portokalli. Linqet aktive të faqeve elektronike kanë ngjyrë të kaltër.

Në paraqitës mund të shikoni cilindo regjistrim nga hapësira e punës ose regjistrimin që ndodhet në redaktues. Regjistrimet i zëvendësoni me njëri-tjetrin duke klikuar në butonin e duhur në hapësirën e punës:

• regjistrimet e veçanta i shfaqni në paraqitës duke klikuar mbi regjistrimin në hapësirën e punës, para butonit
• regjistrimin fillestar e shfaqni në paraqitës duke klikuar mbi regjistrimin në hapësirën e punës, para butonit ose butonit – në paraqitës ngarkohet varianti i regjistrimit para redaktimit
• regjistrimin që po redaktoni e shfaqni sërish në paraqitës duke klikuar në butonin ose butonin – në paraqitës ngarkohet regjistrimi me redaktimet e bëra

Nga nënfushat e regjistrimit në paraqitës mund të kopjoni tekstin. Këtu përdoren komandat e përgjithshme për kopjim. Tekstin e caktuar mund ta gjeni duke kombinuar tastet <Ctrl> + <F>.

Gjatë verifikimit të saktësisë së regjistrimit ose ruajtjes së regjistrimit që ndodhet në redaktues, ekzekutohen kontrollet programore. Programi ju paralajmëron në gabime ose mangësi duke nënvizuar me ngjyrë të kuqe skajin e poshtëm të ndërfaqes për katalogim. Gabimet shfaqen në pjesën e poshtme të paraqitësit. Fillimisht shfaqet shenja e fushës dhe nënfushës, më pas përshkrimi i gabimit apo mangësisë. Duke klikuar në shenjën e fushës dhe nënfushës, kaloni në fushën që ka nevojë për përmirësime apo plotësime.

Nëse midis parametrave të përdoruesit (butoni ) klikoni kutinë e zgjedhjes tek Shfaqja e gabimeve gjatë ngarkimit të regjistrimit në redaktues, menjëherë pas ngarkimit të regjistrimit në redaktues shfaqen gabimet e mundshme.

Për paralajmërime përdoren ngjyra të ndryshme:

• ngjyra e kuqe për gabime të padiskutueshme
  Paralajmërimet e tipit “F” – Fatal, përmirësimi i gabimeve është i detyrueshëm; regjistrimi qëndron në redaktues.
• ngjyra vjollcë për mospërputhje
  Paralajmërimet e tipit “W” – Warning, përmirësimi i gabimeve nuk është i detyrueshëm; për ta redaktuar regjistrimin, duhet ta ngarkoni përsëri në redaktues.
• ngjyra e zezë për mangësitë e mundshme
  Paralajmërimet e tipit “I” – Info, përmirësimi i gabimeve nuk është i detyrueshëm; për ta redaktuar regjistrimin, duhet ta ngarkoni përsëri në redaktues.

Nëse regjistrimi është pa gabime, skaji i poshtëm i ndërfaqes për katalogim ngjyroset në të gjelbërt.

4 Procedurat bazë të punës me regjistrimet

Pavarësisht ndryshimit të ndërfaqes për katalogim, procesi i katalogimit të përbashkët mbetet i njëjtë. Gjatë punës me regjistrimet ju ndihmon manuali COBISS3/Katalogimi, kap 8.

Procedurat bazë janë:

• kërkimi i regjistrimeve në baza të ndryshme

• krijimi i regjistrimit

  • nga fillimi (butoni Regjistrimi i ri në dritaren për kërkim ose butoni në hapësirën e punës), nëse regjistrimi nuk ndodhet as në bazën lokale e as në COBIB, si dhe nuk mund të shkarkohet nga asnjë bazë e huaj e të dhënave

  • duke përftuar një regjistrim të ri (butoni në hapësirën e punës), nëse në bazën lokale, në COBIB ose në COBISS.net gjeni një regjistrim, i cili është i ngjashëm me regjistrimin që dëshironi ta krijoni

  • përmes modelit për regjistrimin e ri (butoni në redaktuesin e regjistrimit), nëse katalogoni një numër më të madh të burimeve bibliografike, tek të cilat shumica e të dhënave janë të njëjta

• redaktimi i regjistrimit (butoni Redakto në dritaren për kërkim ose butoni në hapësirën e punës)

  • redaktimi i regjistrimit që ekziston në bazën lokale të të dhënave dhe në COBIB
  • redaktimi i regjistrimit direkt në COBIB
  • redaktimi i regjistrimeve lokale, të cilat janë krijuat përmes konvertimit, sepse biblioteka para se të bëhet pjesë e sistemit COBISS ka përdorur një sistem tjetër

• shkarkimi i regjistrimit

  • nga baza COBIB dhe COBISS.net (butoni Redakto në dritaren për kërkim ose butoni në hapësirën e punës), nëse regjistrimi nuk ndodhet në bazën lokale, mirëpo ekziston në COBIB ose COBISS.net
  • nga bazat e huaja të të dhënave: Katalogu LC, WorldCat, LC/DNB/OXF,ISSN ose nga baza e huaj e njësuar LC/NAF (butoni në hapësirën e punës), nëse regjistrimi nuk ndodhet as në bazën lokale, as në COBIB apo regjistrimi për entitetin nuk ndodhet as në bazën e të dhënave CONOR, mirëpo ekziston në njërën nga bazat e huaja të të dhënave

5 Lista e shkurtoreve (tasteve të shpejta) për aplikimin e disa procedurave

Shkurtoret në tastierë janë tastet ose kombinimet e tasteve; me përdorimin e tyre kryhen më shpejt procedurat, të cilat zakonisht ekzekutohen përmes miut.

Tastet e shpejta (angl. keyboard shortcuts) mund t’i përdorni në pjesë të ndryshme të ndërfaqes së përdoruesit të aplikacionit COBISS Cat.

Shkurtorja (tastet e shpejta)	Procedura
<AltGr> + <Ž>	vendosja e shenjës LaTeX (pas vendosjes së të dhënave në nënfushë)
<AltGr> + <+> + tasti për hapësirë	vendosja e shenjës për klasifikim (pas vendosjes së të dhënave në nënfushë)
<Ctrl> + <Alt> + <C>	verifikimi i regjistrimit; e barasvlershme me butonin
<Ctrl> + <Alt> + <D>	shtimi i vlerës së paracaktuar në nënfushë; e barasvlershme me butonin Paracaktuar
<Ctrl> + <Alt> + <S>	ruajtja e regjistrimit; e barasvlershme me butonin
<Ctrl> + <Alt> + <+>	krijimi i regjistrimit; e barasvlershme me butonin
<Ctrl> + <Alt> + <Insert>	hapja e listës së fushave dhe nënfushave të kopjuara/të fshira; e barasvlershme me butonin
<Ctrl> + kliko në rreshtin me rezultatin	përzgjedhja e regjistrimit të parë në rezultatet e kërkimit (duhet të keni kujdes që të mos klikoni në kutinë e zgjedhjes tek numri rendor)
<Ctrl> + <Shift> + kliko në rreshtin me rezultatin	përzgjedhja e regjistrimit të fundit në rezultatet e kërkimit
<F1>	hapja e manualit COMARC
<F8>	kalimi nga dritarja për kërkim në redaktues dhe anasjelltas; e barasvlershme me butonin

Numri i shkurtoreve të përgjithshme të sistemit operativ Windows dhe shkurtoreve të shfletuesit të internetit është shumë më i madh.

6 Simbolet, drejtshkrimi dhe mundësitë e tjera

Gjatë punës në COBISS Cat, sistemi operativ dhe shfletuesi i internetit ju ofron mundësi për vendosje më të lehtë të simboleve dhe për aktivizim të drejtshkrimorit.

6.1 Vendosja e simboleve me ndihmën e tastierës

Për vendosje të saktë të të dhënave ju nevojitet tastierë standarde dhe përcaktim i saktë i tastierës për gjuhën e caktuar në sistemin Windows. Në këtë mënyrë mund t’i vendosni të gjitha shkronjat e gjuhës së caktuar, simbolet e tjera nga tastiera dhe simbolet që përfitohen nga kombinimi i simboleve me shkronjat bazë (p.sh. <AltGr> + <¨> + <A> përfitohet Ä).

6.2 Tabelat e simboleve

Për vendosjen e simboleve nga UNICODE ju ndihmojnë tabelat e ndryshme të simboleve. Tabela e simboleve (Character Map) ndodhet në sistemin Windows dhe mundëson shfaqjen e simboleve që janë në dispozicion për shkrimin e përzgjedhur.

Në fushën për kërkim në shiritin e detyrave Windows shënoni Tabela e simboleve (Character Map) dhe hapeni atë. Simbolet janë të grumbulluara bazuar në llojin e shkrimit. Shkrimi i paracaktuar është Arial, ndërsa me ndryshimin e shkrimit ndryshohen edhe simbolet. Nëse përzgjidhni mundësinë Paraqitja shtesë (Advanced view), mund të kërkoni edhe me emrin e simbolit. Në listë gjeni simbolin e duhur, përzgjidheni dhe vendoseni në fushën për shënimin e të dhënave në dritaren për kërkim ose tek nënfusha e veçantë.

Mund të përdorni edhe tabelën e simboleve (BabelMap), të cilën e transferoni nga faqja e internetit: https://www.babelstone.co.uk/Software/BabelMap.html. Përparësia e këtyre tabelave është se në fushën për shënimin e të dhënave mund të shënoni edhe tekstin, jo vetëm shkronjat e veçanta. Nga tabela e simboleve në kujtesën e fragmenteve mund të kopjoni simbolet e veçanta ose tekste të plota, të cilat i keni shënuar në fushën për shënimin e të dhënave tek Edit Buffer, dhe ato më pas i ngjitni në aplikacionin COBISS Cat.

Për gjetjen e shkronjave të gjuhëve të veçanta ju ndihmon aplikacioni Unicodia (https://www.majorgeeks.com/files/details/unicodia.html). Përmes tabelës së simboleve në kujtesën e fragmenteve mund kopjoni vetëm simbolet e veçanta.

Në dispozicion është edhe tabela e simboleve COBISS me një numër të zgjeruar të shkronjave latine (shenja diakritike, apostrof etj.): https://www.cobiss.si/knjiznicarji/CopyCharacter.htm. Nëse klikoni në shkronjën e caktuar në tabelë atë thjeshtë e kopjoni dhe më pas mund ta ngjisni në fushën për shënimin e të dhënave duke shtypur <CTRL> + <V>.

Ju mund të përgatisni edhe kopjen lokale të tabelës dhe në të sipas dëshirës të shtoni simbole të tjera. Kodet e simboleve janë të shënuara ose në numra decimal (baza 10) ose në sistemin e gjashtëmbëdhjetë numrave (baza 16). Për kodin me gjashtëmbëdhjetë numra përdoret parashtesa 0x. Fillimisht tabelën e simboleve e transferoni dhe e ruani në diskun lokal. Më pas atë e hapni me programin e përzgjedhur për redaktimin e skedarëve tekst (p.sh. Notepad, Notepad++, Visual Studio Code etj.) dhe në të vendosni kodin e saktë të simbolit që dëshironi të shtoni. Kur të përfundoni me redaktimin, skedarin e ruani. Për qasje sa më të shpejtë në të, ju rekomandojmë që tabelën ta shtoni tek adresat e memorizuara (bookmarks) në shfletues.

6.3 Shtimi i gjuhës dhe ndryshimi i konfigurimit të tastierës

Sistemi Windows ofron shumë pako gjuhësore, që mundësojnë shfaqjen e ndërfaqes së përdoruesit në gjuhën që ju dëshironi.

Mund të ndryshoni renditjen e simboleve në tastierë për gjuhën tjetër, pa pasur nevojë të ndryshoni gjuhën e ndërfaqes së përdoruesit. Kjo është praktike në rastet kur kohë pas kohe vendosni tekste në ndonjë gjuhë ose shkrim tjetër.

Në fushën për kërkim tek shiriti i detyrave Windows shënoni Parametrat (Settings), përzgjidhni Ora dhe gjuha (Time & language), më pas Gjuha (Language). Tek Gjuhët e preferuara (Preferred languages) klikoni Shto gjuhën (Add a language) dhe nga lista përzgjidhni gjuhën. Klikoni Përpara (Next) dhe largoni tikun tek Pakoja gjuhësore (Install language pack), nëse këtë gjuhë do ta përdorni vetëm për tastierë. Pasi të klikoni në butonin Instalo (Install), gjuha e përzgjedhur shtohet në shiritin e detyrave.

6.4 Shtimi i tastierës në ekran

Kur tastierën e rregulloni për një gjuhë të huaj dhe nuk e njihni renditjen e simboleve, mund ta përdorni tastierën në ekran. Windows ofron dy tastiera në ekran.

Të parën, që është më e thjeshtë, e aktivizoni duke klikuar me tastin e djathtë të miut në shiritin e detyrave Windows dhe nga menuja përzgjidhni Shfaq butonin e tastierës në ekran (Show touch keyboard button). Butoni i tastierës në ekran shfaqet në anën e djathtë të shiritit të detyrave. Nëse ndryshoni gjuhën (<Windows> + <tasti për hapësirë>) ndryshon edhe gjuha e tastierës.

Nëse në tastierën në ekran shtypni butonin e majtë të miut mbi shkronjën e caktuar dhe e mbani të shtypur, përveç shkronjës së caktuar shfaqen edhe shkronjat me shenja të ndryshme diakritike.

Nëse dëshironi të aktivizoni tastierën tjetër më të avancuar, në fushën për kërkim në shiritin e detyrave Windows shënoni Parametrat (Settings), përzgjidhni Qasja (Ease of access) dhe në pjesën e majtë të dritares klikoni Tastiera (Keyboard). Në pjesën e djathtë të dritares aktivizoni Përdor tastierën në ekran (Use the on-screen keyboard). Edhe kësaj tastiere mund t’ia ndryshoni gjuhën përmes kombinimit të tasteve <Windows> + <tasti për hapësirë>. Nëse planifikoni ta përdorni shpesh, ikonën e saj mund ta shtoni në shiritin e detyrave.

Në shfletuesin e internetit Chrome mund të përdorni edhe tastierën në ekran, të cilën e mundëson Google Tools për shënimin e tekstit (https://www.google.com/intl/sl/inputtools/chrome/index.html). Fillimisht duhet të instaloni Google Imput Tools for Multi-languages: The Chrome Extensions. Përparësia e kësaj mënyre është mundësia e përdorimit të kombinuar të tastierës në ekran dhe asaj fizike gjatë shënimit të të dhënave. Në këtë rast tastiera fizike merr klasifikim të njëjtë të tasteve sikurse tastiera në ekran. Udhëzimet për instalimin dhe përdorimin e tastierës i gjeni online, p.sh. https://www.youtube.com/watch?v=-rSGDSHvSXI.

Disa shkronja të huaja mund t’i shënoni duke kombinuar tastet. Në figurat e paraqitura është tastiera sllovene, ndërsa në tabelën nën figura janë paraqitur shkurtoret për simbolet që mund t’i vendosni përmes tastierës.

6.5 Drejtshkrimori

Saktësia e tekstit të vendosur në fushë verifikohet nëse në shfletuesin e internetit keni vendosur mundësinë e verifikimit të drejtshkrimit.

Parametrat në shfletuesin e përzgjedhur të internetit:

• CHROME: Parametrat/Gjuhët/tek Verifikimi i drejtshkrimit* aktivizoni Verifikimi i drejtshkrimit gjatë vendosjes së tekstit në faqet elektronike apo Settings/Languages/Spell check/Check for spelling errors when you type text on web pages

• EDGE: Parametrat/Gjuhët/ tek Ndihmë gjatë shkrimit aktivizoni Mundëso ndihmën për gramatikën dhe verifiko drejtshkrimin apo Settings/Languages/Writing assistance/Enable grammar and spellcheck assistance

• FIREFOX: Parametrat/Të përgjithshme/ tek Gjuha konfirmoni mundësinë /Kontrollo drejtshkrimin gjatë shkrimit* apo Settings/Languages/Check spelling as you type (që fjalët e shënuara gabim të nënvizohen duhet që në çdo fushë për shënimin e të dhënave të nënfushës së veçantë, nga menuja e shkurtoreve të përzgjidhni mundësinë Kontrollo drejtshkrimin apo Check your spelling)

6.6 Kontrollimi automatik i tekstit

Për paraqitje të saktë të të dhënave në regjistrime, duhet që në shfletuesin e internetit të funksionoj mundësia e kontrollit automatik të tekstit. Kontrollimi automatik (p.sh. nga gjuha angleze ose gjermane në gjuhën sllovene) ndikon në shfaqjen e regjistrimeve.

Parametrat në shfletuesin e përzgjedhur të internetit:

• CHROME: Parametrat/Gjuhët/Përkthyesi Google/Kontrolli automatik i këtyre gjuhëve – nuk ka gjuhë të shtuara apo Settings/Languages/Google Translate/Automatically translate these languages – No languages added

• FIREFOX: Parametrat/Gjuhët dhe Pamja/Përkthimi/Administroni parametrat e përkthimit të faqeve elektronike dhe gjuhët e instaluara për përkthimin offline apo Settings/Language and Appearance/Translations/Set your language and site translation preferences and manage languages installed for offline translation

• EDGE: Parametrat/Gjuhët/Ofro përkthimin e faqeve, të cilat nuk janë në gjuhët në të cilën lexoni apo Settings/Languages/Offer to translate pages that aren’t in a language I read

6.7 Veprimet me skedarët

Veprimet me skedarët në aplikacionet COBISS Cat varen nga funksionet e shfletuesit të internetit. P.sh. gjatë eksportimit të regjistrimeve, ku gjatë shkarkimit krijohet skedari, me parametrat në shfletuesin e internetit përcaktoni vendndodhjen e ruajtjes dhe emrin e skedarit. Vendi i paracaktuar i ruajtjes së skedarëve më së shpeshti është dosja Downloads në diskun lokal (p.sh. C:\Users\[emri i përdoruesit]\Downloads).

Parametrat në shfletuesin e përzgjedhur të internetit:

• CHROME: Parametrat/Shkarkimet/Pyesni se ku duhet të ruani skedarin e veçantë para shkarkimit apo Settings/Downloads/Ask where to save each file before downloading

• FIREFOX: Parametrat/Shkarkimet/Gjithmonë pyesni se ku duhet ta ruani skedarin apo Settings/Downloads/Always ask where to save files

• EDGE: Parametrat/Shkarkimet/Për çdo shkarkim pyesni se çfarë duhet të bëni me të apo Settings/Downloads/Ask me what to do with each download

Kur të filloj shkarkimi i skedarit, lartë në këndin e djathtë të shiritit të titullit të shfletuesit shfaqet ikona për shkarkim (). Kur të përfundoj shkarkimi, klikoni në ikonë dhe përzgjidhni skedarin e duhur.

7 Indekset për kërkim

Në këtë kapitull është dhënë shfaqja tabelare e indekseve për kërkim në bazat bibliografike, bazat e njësuara, bazën e të dhënave CORES dhe ISSN. Indekset për kërkim janë klasifikuar në indekse bazë dhe në indekse shtesë. Kërkimi mund të kufizohet përmes prapashtesave të caktuara (p.sh. për llojin e burimit bibliografik, shkrimin etj.).

7.1 Bazat bibliografike të të dhënave

7.1.1 Indeksi bazë

Me indeksin bazë indeksohen shumica e fushave dhe nënfushave. Tek nënfushat e koduara zakonisht indeksohen edhe shpjegimet nga lista e kodeve.

Në indeksin bazë mund të kërkoni pa shënuar prapashtesat për kërkim. Për nënfushat, të cilat tregojnë më së miri përmbajtjen e dokumentit të indeksuar dhe për këtë arsye përdoren më së shumti për kërkim, ekzistojnë prapashtesat për kërkim. Përmes tyre kërkimin mund ta kufizoni në nënfusha të caktuara.

7.1.1.1 Të dhënat bibliografike

¹ Nëse fraza hyrëse në nënfushën 996h apo 997h është e njëjtë me “ISBN”, përmbajtja e nënfushës nuk indeksohet me /TI dhe TI=, mirëpo ISBN që pason këtë varg të shenjave indeksohet me BN=.

7.1.1.2 Të dhënat për përmbajtjen (emërtimet lëndore, klasifikimi)

Regjistrimet me emërtimet lëndore SGC mund t’i gjeni edhe nëse gjatë kërkimit përdorni termat e papërzgjedhur nga fushat 4XX dhe 7XX në regjistrimet e njësuara SGC, të cilët nuk ndodhen në regjistrimet bibliografike

² Me prapashtesën /GC kërkimin e kufizoni vetëm në ato fusha 60X, të cilat në nënfushën 2 kanë kodin “SGC”.

7.1.2 Indekset shtesë

Indekset shtesë i përbëjnë termat për kërkim nga ato fusha të regjistrimit, të cilat sigurojnë informacione shtesë për burimin bibliografik. Tek kërkimi me indekset shtesë duhet të vendosni parashtesën që tregon fushën dhe shenjën e barazimit. Në indekset shtesë fushat mund të indeksohen me fjalë, me frazë ose me fjalë dhe me frazë.

7.1.2.1 Të dhënat për regjistrimin

³ Te krijimi i regjistrimit të ri indeksohet data e krijimit të regjistrimit. Te shkarkimi i regjistrimit nga COBIB-i ose nga rrjeti COBISS.Net në bazën lokale të të dhënave indeksohet data e shkarkimit të regjistrimit. Data indeksohet në formën vvvvmmdd.

7.1.2.2 Të dhënat bibliografike

⁵Nënfushat a, b, c, d dhe f të fushës së veçantë indeksohen si një frazë në formën “a, b d, c, f”. Për këtë arsye rekomandohet, që te kërkimi me AU= ose HE= termi për kërkim të shkurtohet me shenjën “*”.
⁶ Nënfushat në fushën 620 indeksohen si fraza, kështu që nënfushës d i shtohen nënfushat a, b dhe c. Shenja e pikësimit midis nënfushave është “/”.
⁷ Nëse kodi në 100b është i njëjtë “b” ose “j” indeksohet vetëm viti në 100c. Nëse kodi në 100b është i njëjtë “f”, “g” ose “l” indeksohen të gjitha vitet brenda periudhës të cilën e përcakton viti në 100c dhe viti në 100d. Nëse 100d = “9999” indeksohet vetëm viti në 100c.
⁸ Me P2= indeksohet nënfusha 100d, nëse në nënfushën 100b është i shënuar kodi “b”.
⁹ Nënfushat 531ab indeksohen si një frazë në formën “a b”. Në lidhje me nënfushën e indeksuar 996/997h shih shënimin 1.
¹⁰ Nënfushat 200ai në regjistrimet për serialet indeksohen si një frazë në formën “a. i”. Për këtë arsye është e rekomandueshme që te kërkimi me SO= termi për kërkim të shkurtohet me shenjën "*".

7.1.2.3 Të dhënat identifikuese

¹¹ Nënfushat 830a dhe 992b indeksohen me fjalë, ndërsa të gjitha nënfushat në fushën 992x me frazë.
¹² Përmbajtja indeksohet pa viza ndarëse. Nëse në nënfushën 010a është vendosur një numër me dhjetë shifra (dhjetë shifra pa vizat ndarëse) në mënyrë automatike prodhohet një numër korrespondues me 13 shifra dhe shtohet në indeks. Nëse pesë shenjat e para në nënfushën 996h ose 997h janë “ISBN” e njëjtë, numri pas shenjës ISBN indeksohet me BN=; nënfushat 996h ose 997h indeksohen me /TI dhe TI=.
¹³ Me HI= kërkoni regjistrimet nën nivelin më të lartë (regjistrimet vartëse). Pas HI= duhet të shënoni numrin identifikues të regjistrimit në nivelin më të lartë (regjistrimi kryesor).
¹⁴ Përmbajtja e nënfushave 020a dhe 020b, të cilat ndahen me një hapësirë, indeksohet si një frazë. Nënfusha b indeksohet gjithashtu në mënyrë të pavarur.
¹⁵ Nënfushat 001e, 013az, 016az, 017az, 022a dhe 856g indeksohen me frazë, nënfusha 012a me fjalë, ndërkaq 071a me fjalë dhe me frazë. Përmbajtja e fushës 013a indeksohet si me viza ndarëse ashtu dhe pa ato. Nëse një numër me dhjetë shifra (dhjetë shifra pa viza ndarëse) është vendosur në nënfushën 013a, ai në mënyrë automatike shndërrohet në numër me 13 shifra dhe shtohet te indeksi.

7.1.2.4 Të dhënat për përmbajtjen (emërtimet lëndore, klasifikimi)

Regjistrimet me emërtimet lëndore SGC mund t’i gjeni edhe nëse gjatë kërkimit përdorni termat e papërzgjedhur nga fushat 4XX dhe 7XX në regjistrimet e njësuara SGC, të cilët nuk ndodhen në regjistrimet bibliografike.

¹⁶ Me parashtesën DE= nuk kërkohet në indeksin e pavarur shtesë, mirëpo në indekset PN=, CS=, FN=, TS=, TN=, GN=, CH=, FS=, DX=, DY=, DW=, DZ=. Funksioni pasqyra e termave është i pamundur.
¹⁷ Përmbajtja e nënfushës 675a indeksohet si një frazë dhe sipas nënfrazave. Shenjat që ndajnë nënfrazat janë: hapësira, dy pikat, plusi dhe thonjëzat. Të njëjtat rregulla vlejnë edhe për nënfushën 675u.
¹⁸ Me GC= indeksohen vetëm ato fusha 60X, të cilat në nënfushën 2 përmbajnë kodin “SGC”. Nënfushat e fushës së veçantë indeksohen si një frazë dhe në të njëjtën renditje siç shfaqen në bazë. Për këtë arsye rekomandohet që gjatë kërkimit të shkurtohet termi për kërkim duke përdorur simbolin "*“.
¹⁹ Fjala e parë e nënfushës 6862 dhe përmbajtja e fushës 686a indeksohen si një frazë, shrohet vetëm hapësira. Nëse nënfusha 6862 nuk ndodhet, indeksohet vetëm përmbajtja e nënfushës 686a, para së cilës është”— " dhe hapësira.
²⁰ Sa i përket indeksimit të fushave 600 dhe 960 shih shënimin 5.

7.1.2.5 Të dhënat e koduara

²¹ Në vend të operatorit AND, parashtesat AU=, AC=, FC= dhe AS= mund t’i lidhni edhe me operatorin (W). Në këtë rast, parashtesat për kërkim duhet t’i shënoni në renditjen e përshkruar më parë. Nëse njërën nga parashtesat AC= ose FC= nuk e përdorni, atëherë e përdorni operatorin (2W). Rezultatet e këtij kërkimi janë vetëm regjistrimet, në të cilat të dhënat e kërkuara janë në të njëjtën fushë 7XX.
      Shembuj të pyetjeve për kërkim:

      AU=Tufa, Agron* (W) AC=730
      Kërkohen regjistrimet ku autori Agron Tufa është shënuar si përkthyes.

      AU=Tufa, Agron* (W) AC=991 (W) FC=3-2*
      Kërkohen regjistrimet ku Agron Tufa është shënuar si këshillues (mentor) në një prej fakulteteve të Universitetit në Maribor.

      AU=Tufa, Agron* (2W) FC=3-2*
      Kërkohen regjistrimet ku Agron Tufa është shënuar si autor në njërin prej fakulteteve të Universitetit të Tiranës.

      AC=991 (2W) AS=08067
      Kërkohen regjistrimet, ku kërkuesi shkencor me kodin 08067 është këshillues (mentor).

Operatori DHE (AND) shpesh nuk është mjaftueshëm i saktë në këtë lloj kërkimi.
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      AU=Tufa, Agron* AND AC=730
      Do të gjeni vepra, autor i të cilave është Agron Tufa dhe libra të autorëve të tjerë, të cilat i ka përkthyer Tufa.

²² Me pyetjen për kërkim EA=1 kufizoni kërkimin në regjistrimet për burimet që kanë vetëm qasje elektronike (ekziston nënfusha 0172 me vlerën “doi” ose ekziston nënfusha 856u me vlerën e treguesit të dytë 0 – Burim elektronik ose 1 – Version elektronik).
²³ FR= përfshin kodin për llojin e regjistrimit (001b) dhe kodin që tregon llojin e veçantë të materialeve jo-libra:
      – Nënfusha 115g (forma fizike – projeksion pamor, film): përmbajtja e nënfushës paraprihet nga kodet “g” (kod për materiale projektimi, filma dhe video në 001b) dhe “a” (kodi për film në 115a) ose “b” (kodi për materiale projektimi në 115a).
      Shembuj të pyetjeve për kërkim:

      FR=gac
      Kërkimi për filma në kaseta.

      FR=ga*
      Kërkimi për filma.

      – Nënfusha 115k (forma e daljes – videoregjistrim): përmbajtja e nënfushës paraprihet nga kodet “g” (kodi për materiale projektimi, filma dhe video në 001b) dhe c (kodi për videoregjistrime në 115a).
      Shembuj të pyetjeve për kërkim:

      FR=gcc
      Kërkimi për videoregjistrime në videokasetë.

      FR=gc*
      Kërkimi për videoregjistrime.

      – Nënfusha 116a (grafika – përcaktimi specifik i materialit): përmbajtja e nënfushës paraprihet nga kodi “k” (kodi për materialin grafik në 001b).
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      FR=ke
      Kërkimi për fotonegativ (kodi “e”).

      – Nënfusha 116g (grafika – përcaktimi funksional): përmbajtja e nënfushës paraprihet nga kodi “k” (kodi për material grafik në 001b).
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      FR=kae
      Kërkimi për kartolina (kodi “ae”).

      – Nënfusha 117a (materiale tredimensionale artefakte dhe reale – përcaktimi specifik i materialit): përmbajtja e nënfushës paraprihet nga kodi “r” (kodi për materiale tredimensionale dhe reale në 001b).
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      FR=raq
      Kërkimi për lodra (kodi “aq”).

      – Nënfusha 124b (materiale hartografike – forma e njësisë hartografike): përmbajtja e nënfushës paraprihet nga kodi “e” (kodi për materiale hartografike të shtypura në 001b).
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      FR=ed
      Kërkimi për harta (kodi “d”).

      – Nënfusha 126a (regjistrime zanore – forma e daljes): përmbajtja e nënfushës paraprihet nga kodi “i” (kodi për regjistrime zanore – ekzekutim jo-muzikor në 001b) ose “j” (kodi për regjistrime zanore – ekzekutim muzikor në 001b).
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      FR=ja
      Kërkimi për ekzekutime muzikore në disqe (kodi “a”).

      – Nënfusha 128a (forma e kompozimit): përmbajtja e nënfushës paraprihet nga kodi i nënfushave 001b, “c” (partitura muzikore të shtypura), “d” (partitura muzikore në dorëshkrim) ose “j” (regjistrime zanore – ekzekutim muzikor).
      Shembuj të pyetjeve për kërkim:

      FR=cmr
      Kërkimi për marshe – partitura muzikore të shtypura.

      FR=jmr
      Kërkimi për marshe – regjistrime zanore.

      – Nënfusha 135a (burimet elektronike – lloji): para përmbajtjes së nënfushave janë kodi “l” (burimet elektronike) nga nënfusha 001b dhe shkronja “t” (lloji).
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      FR=ltd
      Kërkimi i burimeve elektronike me tekst.

      – Nënfusha 135b (burime elektronike) përmbajtja e nënfushës paraprihet nga kodi “l” i nënfushës 001b.
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      FR=li
      Kërkimi për burime elektronike online.
²⁴ Me RS= indeksohet nënfusha 001a, nëse është shënuar kodi “i”, “p”, “r” ose “d”.
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      RS=p
      Kërkimi për regjistrime CIP.

Nënfusha 998e (treguesi i pasurimit) gjithashtu indeksohet me RS=. Parashtesa SI=, RS= dhe AM= mund të lidhen me operatorin (W). Në këtë rast parashtesat duhet të shfaqen në renditjen siç është paraqitur më sipër. Nëse parashtesa RS= mungon, atëherë përdoret operatori (2W). Rezultatet e këtij kërkimi janë regjistrimet, në të cilat të dhënat për kërkim janë në të njëjtë fushë 998. Kjo është me interes të veçantë për institucionin, i cili raporton tek institucionet e tjera.
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      RS=o
      Kërkimi për seriale të porositura. Identifikuesi i institucionit nuk është i rëndësishëm kur kërkohet në bazat lokale të të dhënave të institucioneve, të cilat raportojnë tek institucionet e tjera.

      SI=50003 (W) RS=o (W) AM=a
      Kërkimi për seriale aktualisht të porositura që janë blerë nga Biblioteka Mjekësore Qendrore (BMQ) (Central Medical Library (CMK) (numri i institucionit 50003). Komanda është logjike vetëm në bazën lokale të të dhënave të BMQ).

      SI=50202 (W) RS=93
      Kërkimi i deziderateve për vitin 1993 në institucionin me numër 50202. Komanda është logjike vetëm në bazën lokale të të dhënave të institucionit që raporton tek institucioni tjetër.

      SI=50001 (2W) AM=a
      Kërkimi për serialet e blera nga NUK (Biblioteka Kombëtare dhe Universitare kodi i institucionit 50001).
²⁵ Me RT= indeksohet nënfusha 001b.
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      RT=c
      Kërkimi për partitura muzikore të shtypura.

Duke përdorur prapashtesën /BMA kërkimi mund të kufizohet në regjistrimet, të cilat në nënfushën 001b kanë kodin a dhe mungon nënfusha 130a.
Ka dhe një kundërveprim /NBM që mund të kufizojë kërkimin vetëm tek materialet jo-libra.
      Shembull i pyetjes për kërkim:

      AU=Ballata, Zeqirja/BMA*

7.1.3 Kufizimi

Në tabelë është paraqitur lista e prapashtesave, me të cilat mund të bëni kufizim shtesë të kërkimit.

7.2 Baza e njësuar e të dhënave CONOR

7.2.1 Indeksi bazë

Me gjithë indeksin bazë mund të kërkohet pa shënuar prapashtesat për kërkim.

Në tabelë është paraqitur lista e prapashtesave për kufizimin e kërkimit vetëm përmes fushave të caktuara të indeksit bazë.

7.2.2 Indekset shtesë

Në tabela është paraqitur lista e parashtesave, të cilat mundësojnë kërkimin me indekse shtesë.

7.2.2.1 Të dhënat për regjistrimin

7.2.2.2 Të dhënat e njësuara

¹ Nënfushat e fushës së veçantë indeksohen si një frazë. Për këtë arsye rekomandohet, që te kërkimi me CB=, CH=, PH=, PN= ose VN= të shkurtohet termi për kërkim me shenjën "*". Pikëqasjet në indeksin CB=, CH=, PH= dhe PN= janë të indeksuara me të gjitha shenjat diakritike.

7.2.2.3 Të dhënat e koduara

7.2.3 Kufizimi

Në tabelë është paraqitur tabela e prapashtesave, përmes të cilave mund të bëhet kufizimi shtesë i kërkimit.

7.3 Baza e njësuar e të dhënave SGC

7.3.1 Indeksi bazë

Me indeksin bazë mund të kërkohet pa shënuar prapashtesat për kërkim.

Në tabelë është paraqitur lista e prapashtesave për kufizimin e kërkimit vetëm në fushat e caktuara të indeksit bazë.

¹ Me prapashtesat /AT, /CB, /ET, /FN, /FS, /GN, /PN, /SU, /TN, /UT kufizoheni vetëm në ato fusha 4XX, të cilat nuk përmbajnë nënfushën 2.

² Me prapashtesën /SF kufizoni vetëm ato fusha 4XX, të cilat përmbajnë nënfushën 2.

7.3.2 Indekset shtesë

Në tabela ndodhet lista e parashtesave që mundësojnë kërkimin me indekset shtesë.

7.3.2.1 Të dhënat për regjistrimin

7.3.2.2 Të dhënat e njësuara

³ Me AT=, CB=, ET=, FN=, FS=, GN=, PN=, SU=, TN=, UT= indeksohen vetëm ato fusha 4XX që nuk përmbajnë nënfushën 2. Nënfushat e fushave të veçanta indeksohen si një frazë dhe në të njëjtën renditje siç janë në bazë. Për këtë arsye rekomandohet, që gjatë kërkimit termi për kërkim të shkurtohet me simbolin "*". Pikëqasjet janë të indeksuara me të gjitha shenjat e shënuara diakritike, për këtë arsye kërkimi pa shenja diakritike nuk jep rezultate.

⁴ Nënfushat e fushave të veçanta indeksohen si një frazë dhe në të njëjtë renditje, siç shfaqen në bazë.

⁵ Me SF= indeksohen vetëm ato fusha 4XX që përmbajnë nënfushën 2. Nënfushat e fushave të veçanta indeksohen si një frazë dhe në të njëjtën renditje siç paraqiten në bazë. Përjashtim bën vetëm nënfusha 3 që është e indeksuar si frazë e pavarur.

7.3.2.3 Të dhënat identifikuese

⁶ Me FA= indeksohen nënfushat 3 të atyre fushave 5XX, të cilat në nënfushën 5 përmbajnë kodin “g”.

7.3.2.4 Të dhënat e koduara

7.3.3 Kufizimi

Në tabelë është paraqitur lista e prapashtesave, me të cilat në mënyrë shtesë kufizohet kërkimi.

7.4 CORES

7.4.1 Indeksi bazë

Me indeksin bazë mund të kërkohet pa shënuar prapashtesat për kërkim.

Në tabelë është paraqitur lista e prapashtesave për kufizimin e kërkimit vetëm në fushat e caktuara të indeksit bazë.

7.4.2 Indekset shtesë

Në tabelë është paraqitur lista e parashtesave që mundësojnë kërkimin me indekset shtesë.

7.5 ISSN

7.5.1 Indekset shtesë

Në tabelë është paraqitur lista e parashtesave që mundësojnë kërkimin me indekset shtesë.

8 Verifikimi i regjistrimeve në mënyrë automatike

Gjatë ruajtjes së regjistrimeve në bazat bibliografike dhe të njësuara të të dhënave ekzekutohen kontrollet automatike, në bazë të të cilave formohen njoftimet automatike.

Njoftimet automatike ju paralajmërojnë në:

• mosrespektimin e vetive elementare të përcaktuara të fushave dhe nënfushave
• kombinimin e gabuar të të dhënave në regjistrim
• gabime të tjera

Disa kontrolle, të cilat në regjistrimet bibliografike paralajmërojnë për gabime në fushat me kontroll të njësuar (70X), kërkojnë redaktimin e të dhënave në regjistrimet e njësuara ose lidhje me regjistrimin përkatës të njësuar.

8.1 Bazat bibliografike të të dhënave

Legjenda

• Statusi i kontrollit:
  – F (Fatal): në regjistrim ndodhet një gabim. Nëse gabimin nuk e përmirësoni, regjistrimin nuk mund ta ruani
  – W (Warning): në regjistrim ndodhet një gabim. Pavarësisht gabimit, regjistrimin mund ta ruani
  – I (Info): regjistrimi mund të ketë gabime. Pavarësisht gabimeve, regjistrimin mund ta ruani
• Shënimi: njoftimet për përdoruesin (të klasifikuara sipas radhës alfabetike)
• Përshkrimi: kushtet për verifikim

Në disa vende në kllapa këndore janë shënuar shenjat e fushave/nënfushave/treguesve/ID-ve, të cilat gjatë verifikimit zëvendësohen me vlerën nga regjistrimi. Tri pikëpyetjet (???) në shënim zëvendësohen me numrin përkatës të fushës/tipit/ID-së, ndërsa katër pikëpyetjet (????) zëvendësohen me numrin përkatës të fushës dhe shenjën e nënfushës.

8.2 Bazat e njësuara të të dhënave

Legjenda

• Statusi i kontrollit:
  – F (Fatal): në regjistrim ndodhet një gabim. Nëse gabimin nuk e përmirësoni, regjistrimin nuk mund ta ruani
  – W (Warning): në regjistrim ndodhet një gabim. Pavarësisht gabimit, regjistrimin mund ta ruani
  – I (Info): regjistrimi mund të ketë gabime. Pavarësisht gabimeve, regjistrimin mund ta ruani
  
• Baza, për të cilën vlenë kontrolli:
  – C: CONOR
  – S: SGC
• Shënimi: njoftimet për përdoruesin (të klasifikuara sipas radhës alfabetike)
• Përshkrimi: kushtet për verifikim

Në disa vende në kllapa këndore janë shënuar shenjat e fushave/nënfushave/treguesve/ID-ve, të cilat gjatë verifikimit zëvendësohen me vlerën nga regjistrimi. Tri pikëpyetjet (???) në shënim zëvendësohen me numrin përkatës të fushës/tipit/ID-së, ndërsa katër pikëpyetjet (????) zëvendësohen me numrin përkatës të fushës dhe shenjën e nënfushës.

8.3 CORES

Legjenda

• Statusi i kontrollit:
  – F (Fatal): në regjistrim ndodhet një gabim. Nëse gabimin nuk e përmirësoni, regjistrimin nuk mund ta ruani
  – W (Warning): në regjistrim ndodhet një gabim. Pavarësisht gabimit, regjistrimin mund ta ruani
  – I (Info): regjistrimi mund të ketë gabime. Pavarësisht gabimeve, regjistrimin mund ta ruani
• Shënimi: njoftimet për përdoruesin (të klasifikuara sipas radhës alfabetike)
• Përshkrimi: pkushtet për verifikim

Në disa vende në kllapa këndore janë shënuar shenjat e fushave/nënfushave/treguesve, të cilat gjatë verifikimit zëvendësohen me vlerën nga regjistrimi.

9 METADAT

Për disa lloje të materialeve janë në dispozicion të dhënat që përdoren gjatë përgatitjes së regjistrimeve bibliografike. Mund të jenë të dhëna nga botuesit, mirëpo edhe të dhëna nga ndonjë burim tjetër, p.sh. nga repositorët akademikë.

Këto lloje të dhënash grumbullohen në bazën e të dhënave METADAT, ndërsa bibliotekat nga aty mund t’i shkarkojnë në bazën COBIB. Për regjistrimin e të dhënave në METADAT bibliotekat që dëshirojnë t’i përdorin këto të dhëna gjatë katalogimit bëjnë marrëveshje me ofertuesit dhe IZUM-in.

Ofertuesit duhet të bëjnë transferimin e të dhënave të tyre në METADAT dhe të kujdesen për konvertimin e tyre në formatin e duhur. Skemat e të dhënave nga burime të ndryshme dallojnë mes vete, për këtë arsye për çdo ofertues duhet të përgatitet konvertim i ri.

Të dhënat e ofertuesit të veçantë janë të dukshme vetëm për bibliotekat, të cilat katalogojnë materialet e atij ofertuesi.

Për qasje në bazën e të dhënave METADAT nevojitet autorizimi CAT_METADAT.

9.1 Dritarja për kërkim

Në listën e bazave të të dhënave për kërkim bazën METADAT e shohin vetëm bibliotekat, të cilat kanë marrëveshje për përdorimin e METADAT dhe vetëm kataloguesit me autorizimin CAT_METADAT.

Kërkimi i regjistrimeve në METADAT deri dikund ndryshon nga kërkimi i regjistrimeve në bazat e tjera të të dhënave, është përshtatur edhe dritarja për kërkim (mungojnë shumica e butonave, kërkimi i avancuar, mundësia e klasifikimit, pyetjet për kërkim etj.). Kur nga lista përzgjidhni bazën METADAT menjëherë shfaqet lista e regjistrimeve që ndodhen në këtë bazë. Nëse dëshironi të kufizoni listën e paraqitur të regjistrimeve, p.sh. sipas fjalëve në titull, vitit etj., në fushën për shënimin e të dhënave për kërkimin e specializuar vendosni vargun e karaktereve nga regjistrimi. Në këtë rast nuk duhet të përdorni simbolet për shkurtim.

Në listën e rezultateve të kërkimit shfaqen të dhënat për regjistrimin në bazën e të dhënave METADAT:

• tek “ID” shfaqet numri rendor i regjistrimin në bazën e të dhënave METADAT;
• tek “COBISS.AL-ID” shfaqet COBISS.AL-ID, nëse regjistrimi e posedon atë;
• tek “Ofertuesi” shfaqet burimi i regjistrimit dhe data kur regjistrimi është ruajtur në bazën METADAT;
• tek “Statusi në COBISS” shfaqet statusi i transferimit në COBISS. Kur regjistrimi ruhet në METADAT, merr statusin i ri. Regjistrimet që ndodhen në procesin e transferimit në COBISS përmes COBISS3/Katalogimi marrin statusin në përpunim ose në redaktim;
• tek “Data e statusit në COBISS” është data e ndryshimeve të fundit të statusit;
• tek “Të dhënat për kontakt” shfaqet adresa elektronike e personit për kontakt, nëse ai ekziston;
• tek “Regjistrimin e ka shkarkuar biblioteka” ndodhet akronimi i bibliotekës, e cila e ka shkarkuar regjistrimin ose e redakton atë.
• tek “Titulli” shfaqen të dhënat nga nënfushat 200aceh.

Pas përzgjedhjes së regjistrimit në listën e rezultateve të kërkimit, atë mund ta ngarkoni në hapësirën e punës (butoni Shto), ta shtoni në redaktues (butoni Redakto) ose ta kontrolloni (butoni Shfaq).

9.2 Hapësira e punës

Regjistrimet METADAT në hapësirën e punës kanë akronimin METADAT dhe numrin METADAT-ID.

Nëse në hapësirën e punës përzgjidhni regjistrimin METADAT, atë mund ta kontrolloni në formatin ISBD ose COMARC (butoni dhe Shfaq), ta hapni në një skedë të re të shfletuesit (butoni dhe Shfaq në skedën e re të shfletuesit) ose nga ai të kopjoni fushat që ju nevojiten për regjistrimet e tjera (butoni dhe Përzgjedhja e fushave për t’i transferuar në kujtesën e fragmenteve). Në këtë mënyrë regjistrimet METADAT edhe mund t’i fshini (butoni ).

Nëse klikoni në butonin shkarkoni regjistrimin nga baza e të dhënave METADAT, me çrast në hapësirën e punës ndryshon akronimi METADAT në akronimin e bazës lokale, ndërsa METADAT-ID zëvendësohet me numrin identifikues të regjistrimit të ri <-n>.

9.3 Redaktuesi i regjistrimit

Butonat që ndodhen mbi redaktuesin e regjistrimit funksionojnë njëjtë si për regjistrimet METADAT ashtu edhe për regjistrimet nga bazat e të dhënave, me përjashtim të butonit për ndryshimin e maskës. Regjistrimet nga baza METADAT në mënyrë të paracaktuar ngarkohen në redaktuesin në maskën N – materiale jolibra, me përjashtim të regjistrimeve për materialet tekste të shtypura ose dorëshkrime (001b = “a” ose 001b = “b”), të cilat ngarkohen në maskën M. Nëse klikoni butonin , maskën për shënimin e të dhënave mund ta ndryshoni në cilëndo maskë tjetër.

Pas redaktimit regjistrimi ruhet në bazën lokale dhe në COBIB, ndërsa në METADAT më nuk e shihni.

9.4 Paraqitësi

Në paraqitës mund të shikoni regjistrimin METADAT nga hapësira e punës ose regjistrimin që është shkarkuar nga baza METADAT dhe ndodhet në redaktues. Regjistrimet e shkarkuara kanë METADAT-ID në nënfushën 000w.

10 Formati i listës së rezultateve të kërkimit

Në dritaren për kërkim mund të përcaktoni lloje të ndryshme të formateve të listës për shfaqjen e rezultateve të kërkimit. Nëse klikoni butonin , hapet dritarja Redaktimi i formateve të listës së rezultateve të kërkimit me listën e formateve të përcaktuara më parë. Në fillim lista është e zbrazët.

10.1 Shtimi dhe ndryshimi i formateve të listës së rezultateve të kërkimit

Listën e formateve të rezultateve të kërkimit mund ta plotësoni me formatin e ri ose formatin e përcaktuar e ndryshoni.

Filloni nga dritarja Redaktimi i formateve të listës së rezultateve të kërkimit.

1. Për shtimin e formatit të ri klikoni butonin Shto, për ndryshimin e formatit të përcaktuar klikoni butonin Redakto, pasi ta keni përzgjedhur atë.
   Hapet dritarja Formati i listës së rezultateve të kërkimit.

   

2. Tek “Emri” shënoni ose ndryshoni emrin e formatit.

3. Përcaktoni atributet e formatit.
   Nëse dëshironi që një atribut ta shtoni midis atributeve të tjera, përzgjidheni atë në listën “Atributet” dhe klikoni butonin Shto.
   Nëse dëshironi që një atribut ta largoni nga lista “Atributet e formatit të listës së rezultateve të kërkimit”, përzgjidhni atë dhe klikoni butonin Largo.

4. Renditjen e atributeve të formatit edhe mund ta redaktoni. Atributin e zhvendosni një rresht më lart apo më poshtë, duke e përzgjedhur atë dhe duke klikuar butonin Lart ose Poshtë.

   Këshillë

   Nëse dëshironi të përcaktoni atributet shtesë ose atributet e përcaktuara shtesë t’i ndryshoni ose fshini, klikoni butonin Atrib. e përdoruesit.

5. Klikoni butonin Në rregull.

Listat e përcaktuara paraprakisht të atributeve me fushat dhe nënfushat përkatëse, nga të cilat mund të shfaqen të dhënat në formatin e listës së rezultateve të kërkimit në bazat bibliografike të të dhënave, në bazat e njësuara dhe në bazën e të dhënave CORES, janë përshkruar në kapitullin Atributet e formatit të listës së rezultateve të kërkimit.

10.2 Fshirja e formateve të listës së rezultateve të kërkimit

Formatet e listës së rezultateve të kërkimit i fshini në dritaren Redaktimi i formateve të listës së rezultateve të kërkimit.

1. Në listën “Formatet e listës së rezultateve të kërkimit” përzgjidhni formatin. Me këtë rast rreshti në listë ngjyroset.
2. Klikoni butonin Fshi. Programi kërkon që fshirjen ta konfirmoni.
3. Klikoni butonin Po, më pas edhe Mbyll.

10.3 Formatet e listës së rezultateve të kërkimit dhe atributet e përcaktuara të përdoruesit

Përveç atributeve të përcaktuara paraprakisht, për formatin e listës së rezultateve të kërkimit mund të përcaktoni edhe atributet tuaja, duke klikuar butonin Atrib. e përdoruesit në dritaren Atributi për formatin e listës së rezultateve të kërkimit. Hapet dritarja Atributet e përdoruesit.

10.3.1 Shtimi dhe ndryshimi i atributeve të përcaktuara të përdoruesit

Filloni nga dritarja Atributet e përdoruesit. Në fillim lista është e zbrazët. Për atributet e përcaktuara shfaqen këto të dhëna:

• tek “Emri” – emri i atributit të përcaktuar
• tek “Të dhënat për formatin” – fushat dhe nënfushat e atributit të caktuar

1. Për shtimin e atributit të ri të përdoruesit klikoni butonin Shto, për ndryshimin e atributit të përcaktuar të përdoruesit, përzgjidheni atë në listë dhe klikoni butonin Redakto.
   Hapet dritarja Atributi për formatin e listës së rezultateve të kërkimit.

   

   “Lista e fushave” përfshinë fushat që i keni shtuar në atribut. Në fillim lista është e zbrazët. Shënimi direkt i të dhënave në të nuk është i mundur. Listën mund ta përditësoni. Nëse në listë përzgjidhni rreshtin e caktuar të dhënat transferohen në fushën për shënimin e të dhënave “Fusha”, “Shenja ndarëse”, “Nënfushat” dhe “Renditje e përcaktuar e nënfushave”.
   Tek “Të dhënat për formatin” shfaqet formati i përcaktuar i përdoruesit. Në fillim fusha është e zbrazët.
   

2. Tek “Emri” shënoni dhe ndryshoni emrin e atributit.
   

3. Tek “Fusha” shënoni numrin e fushës.

4. Tek “Shenja ndarëse” shënoni të dhënën që dëshironi të shfaqet para fushës. Mund të shënoni edhe një ose disa shenja. E paracaktuar është shenja " / ". Shih edhe kapitullin Rregullat për shfaqjen e atributeve të paracaktuara të përdoruesit.
   

5. Tek butoni Nënfushat shfaqet lista e nënfushave të përcaktuara. Në fillim fusha është e zbrazët. Klikoni butonin Nënfushat.
   Hapet dritarja Fusha ???, ku shenjat “???” zëvendësojnë numrin e fushës që e përfshini në format.

   

   “Lista e nënfushave” përfshinë nënfushat që i keni shtuar në fushë. Në fillim lista është e zbrazët. Shënimi direkt i të dhënave nuk është i mundur. Listën mund ta përditësoni. Nëse në listë përzgjidhni rreshtin e caktuar, të dhënat transferohen në fushën “Nënfusha”, “Shenja ndarëse” dhe “Kodet”.

6. Tek “Nënfusha” shënoni shenjën e nënfushës.
   

7. Tek “Shenja ndarëse” shënoni shenjën që dëshironi të shfaqen para nënfushës. Mund të shënoni një shenjë ose më shumë. E paracaktuar është shenja " ; ". Shih edhe kapitullin Rregullat e shfaqjes së atributeve të paracaktuara të përdoruesit.

8. Lista tek “Kodet” përdoret vetëm për nënfushat e koduara. Nga ajo përzgjidhni mënyrën e shfaqjes së nënfushave të koduara.
   

9. Kur në listë shtoni të gjitha nënfushat klikoni butonin Në rregull.
   Ktheheni në dritaren Atributi për formatin e listës së rezultateve të kërkimit.

10. Nëse dëshironi të shfaqni nënfushat në të njëjtën renditje siç i keni përcaktuar tek atributet, duhet të klikoni kutinë e zgjedhjes tek “Renditje e përcaktuar e nënfushave”.
    

11. Kur në listë shtoni të gjitha fushat që dëshironi të shfaqen, klikoni butonin Në rregull.
    Kthehuni në dritaren Atributet e përdoruesit.

12. Për të mbyllur dritaren klikoni butonin Mbyll.

10.3.1.1 Renditja e listave të fushave dhe nënfushave

Procedura përshkruan mënyrën e shtimit, ndryshimit ose fshirjes së rreshtave tek “Lista e fushave” në dritaren Atributi për formatin e listës së rezultateve të kërkimit dhe rreshtave tek “Lista e nënfushave” në dritaren Fusha ???.

1. Për shtimin e fushës (nënfushës) në listë klikoni butonin Shto. Të dhënat tek “Fusha”, “Shenja ndarëse”, “Nënfushat” dhe “Renditje e përcaktuar e nënfushave” (“Nënfusha”, “Shenja ndarëse” dhe “Kodet”) shtohen në fund të listës.
   
2. Për ndryshimin e fushës (nënfushës) në listë fillimisht përzgjidhni fushën (nënfushën), më pas klikoni butonin Ndrysho.
3. Renditjen e fushave (nënfushave) në listë mund ta redaktoni. Fushën (nënfushën) e zhvendosni lartë ose poshtë, nëse atë e përzgjidhni dhe më pas klioni butonin Lart ose Poshtë.
4. Për fshirjen e fushës (nënfushës) në listë fillimisht përzgjidhni fushën (nënfushën), më pas klikoni butonin Largo.

10.3.1.2 Rregullat e shfaqjes së atributeve të përcaktuara të përdoruesit

Në “Lista e fushave” në dritaren Atributi për formatin e listës së rezultateve të kërkimit transferohen të dhënat nga “Fusha”, “Shenja ndarëse”, “Nënfushat” dhe e dhëna nga kutia e zgjedhjes “Renditje e përcaktuar e nënfushave”. Rreshti i veçantë ka formën:

• Shenja ndarëse + “<@” + Fusha + “>” + Nënfushat
  Simboli “@” tregon se keni klikuar kutinë e zgjedhjes tek “Renditje e përcaktuar e nënfushave”. Nëse kutia e zgjedhjes nuk është e klikuar, simboli “@” nuk shfaqet para shenjës së fushës.

Tek “Nënfushat” në një rresht janë të shënuara të gjitha elementet e listës së nënfushave nga dritarja Fusha ???. Elementin e veçantë e përbëjnë të dhënat, të cilat transferohen nga fushat për shënimin e të dhënave tek “Nënfusha”, “Shenja ndarëse” dhe “Kodet”.

Forma e rreshtit të veçantë varet nga vlera e përzgjedhur në listën tek “Kodet”:

• Shenja ndarëse + “<” + Nënfusha + “>”, nëse është e përzgjedhur vlera kodi
• Shenja ndarëse + “<&” + Nënfusha + “>”, nëse është e përzgjedhur vlera kuptimi i kodit
• Shenja ndarëse + “<%” + Nënfusha + “>”, nëse është e përzgjedhur vlera kodi dhe kuptimi i kodit

Tek shfaqja e të dhënave vlejnë këto rregulla:

• Shenjat e përcaktuara ndarëse shfaqen para fushës ose nënfushës.
• Nëse është përcaktuar shenja e kllapave, pas fushës ose nënfushës në mënyrë automatike vendoset edhe kllapa (vlenë për kllapat e rrumbullakëta, katrore ose gjarpërueshe).
• Para fushës së parë në format nuk ndodhet shenja ndarëse, pavarësisht shenjës së vendosur për fushën. Shenja, e cila përcaktohet për fushën, shfaqet vetëm tek fushat e përsëritshme.
• Para nënfushës së parë në fushë nuk është shenja ndarëse, pavarësisht shenjës së vendosur për fushën. Shenja, e cila përcaktohet për nënfushën, shfaqet vetëm tek nënfushat e përsëritshme.
• Nëse është e klikuar kutia e zgjedhjes tek “Renditje e përcaktuar e nënfushave”, respektohet renditja e nënfushave, siç e keni përcaktuar te atributi, përndryshe nënfushat shfaqen në të njëjtën renditje sikurse janë në regjistrim.
• Lista tek “Kodet” ndikon në shfaqjen e të dhënave të koduara. Vlerat e mundshme janë:
  • kodi – renditje e përcaktuar e nënfushave
  • kuptimi i kodit – shfaqet vlera nga lista e kodeve
  • kodi dhe kuptimi i kodit – shfaqet përmbajtja e nënfushave, viza poshtë dhe më pas vlera nga lista e kodeve

10.3.2 Fshirja e atributeve të përcaktuara të përdoruesit

Atributet e përcaktuar të përdoruesit mund t’i fshini në dritaren Atributet e përdoruesit.

1. Atributin e përzgjidhni në listën e atributeve të përcaktuara të përdoruesit duke klikuar mbi të.
2. Klikoni butonin Largo. Atributi fshihet nga lista.

10.4 Atributet e formatit të listës së rezultateve të kërkimit

Në këtë kapitull është dhënë lista e atributeve me fushat dhe nënfushat përkatëse, nga të cilat mund të shfaqen të dhënat në formatin e listës së rezultateve të kërkimit në bazat bibliografike të të dhënave, në bazat e njësuara të të dhënave dhe në bazën CORES.

10.4.1 Bazat bibliografike të të dhënave

10.4.2 Baza e njësuar e të dhënave CONOR

10.4.3 Baza e njësuar e të dhënave SGC

10.4.4 CORES

11 Këshilla për përdorimin e COBISS Cat

Funksionet	Këshillat
Rregullimi i madhësisë së paraqitjes në ndërfaqe	Madhësinë e rregulloni përmes mundësisë Rrit apo Zoom në shfletuesin e internetit.
Fshehja e hapësirës së punës	Hapësirën e punës mund ta fshehni apo ta shfaqni duke klikuar në butonin .
Lidhja me COBISS Lib	Duke klikuar në butonin bëhet lidhja automatike me aplikacionin COBISS Lib, ku mund të vazhdoni me procedurat e lidhura me koleksionet e bibliotekës, me raportet…
Përdorimi i drejtshkrimorit	Që të verifikoni saktësinë e tekstit të vendosur në fushën për shënimin e të dhënave, në shfletuesin e internetit duhet të mundësoni përdorimin e drejtshkrimorit.
Eksportimi i regjistrimeve	Gjatë eksportimit të regjistrimeve në formate të ndryshme krijohen skedarë. Nëse dëshironi që gjatë transferimit të skedarit të përzgjidhni vendndodhjen dhe të vendosni emrin e skedarit, këtë duhet ta bëni në shfletuesin e internetit.
Hapja e regjistrimit në dritare të re të shfletuesit	Nëse regjistrimin në skedën e re të shfletuesit e tërhiqni nga dritarja e shfletuesit, ai hapet në dritare të re.
Zhvendosja e fushës/nënfushës	Klikoni tastin e majtë të miut në fushën/nënfushën që dëshironi ta zhvendosni, mbajeni të shtypur dhe fushën/nënfushën tërhiqeni në vendndodhjen e re në regjistrim (“drag & drop”).
Vendosja e simboleve UNICODE	Gjatë vendosjes së simboleve UNICODE mund të përdorni tabelat e ndryshme të simboleve (p.sh. Character Map, BabelMap, Unicodia, Tabela e simboleve COBISS) dhe tastierat në ekran.
Qasja në historinë e kujtesës së fragmenteve	Përmes tasteve <Windows> + <V> hapet historia e kujtesës së fragmenteve (“clipboard history”), ku mund të përzgjidhni midis 25 teksteve/elementeve të fundit të prera ose të kopjuara dhe ato t’i ngjitni në fushat për shënimin e të dhënave të aplikacionit COBISS Cat.